Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
Ενόψει της παρουσίασης του νέου βιβλίου της, η Μαρία Μαραγκού παραχώρησε συνέντευξη στο Piraeus Press το οποίο είναι και Χορηγός Επικοινωνίας της εκδήλωσης.
Καλωσορίζουμε την Μαρία Μαραγκού, Χημικό Μηχανικό, Καθηγήτρια Αγγλικών και Συγγραφέα, που θα μας μιλήσει σήμερα για τα δύο τελευταία έργα της, που αφορούν την διαχρονικότητα της Ελληνικής Γλώσσας, η διατήρηση της οποίας ανάγεται σε μέγα εθνικό θέμα.
Σας ευχαριστώ πολύ κύριε Ευσταθόπουλε για την τιμή που μου κάνατε μέσα από το αξιόλογο κανάλι σας να μιλήσουμε για το καυτό θέμα της Ελληνικής Γλώσσας και της τελευταίας εργασίας μου σχετικά με τον Όμηρο και τον Ελύτη.
Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Κάκτος τα δύο βιβλία σας με τίτλο «Οδύσσεια – Το κοσμικό ταξίδι της ψυχής» και «Από τον Οδυσσέα του Ομήρου στον Οδυσσέα Ελύτη». Από ό,τι μου είπατε αυτό δεν είναι μια τυχαία συγκυρία. Τι ακριβώς κρύβεται πίσω από αυτήν την ταυτόχρονη έκδοση; Συνδέονται κάπως οι δύο μεγάλοι ποιητές μας;
Η δήλωση του Ελύτη, του νομπελίστα ποιητή μας:
«Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου»
πάντα εμπεριείχε ένα μυστήριο, που ήθελα να εξερευνήσω. Πριν από χρόνια ασχολήθηκα συστηματικά με την μελέτη του έργου του Πλάτωνος ″Κρατύλος ἢ Περί ὀνομάτων ὀρθότητος″, στο οποίο ο Σωκράτης παρουσιάζει το σχέδιο κατασκευής της Ελληνικής γλώσσας, αποδεικνύοντας ότι οι Ελληνικές λέξεις έχουν ετυμολογία και δεν είναι τυχαία ή συμβατικά φτιαγμένες, κρύβοντας μέσα τους την ουσία του πράγματος ή της έννοιας που περιγράφουν. Μάλιστα, το 2015 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ το έργο μου «Κρατύλος» , στο οποίο ο Γιώργος Λαθύρης, εκδότης και συγγραφέας, έχει γράψει την μετάφραση του αρχαίου κειμένου. Στο συγκεκριμένο έργο μου έκανε εντύπωση ότι ο Σωκράτης ξεκίνησε την ανάλυση των λέξεων που χρησιμοποιεί, για να αποδείξει το σχέδιο κατασκευής της γλώσσας, ανατρέχοντας στον Όμηρο, ο οποίος δίνει παραδείγματα ετυμολογίας, θεωρώντας τον ως αυθεντία.
Από την άλλη μεριά, έλαβα πολύ σοβαρά υπ’ όψιν την ρήση του Προδίκου και του Αντισθένη: ″Ἀρχὴ σοφίας ὀνομάτων ἐπίσκεψις″, δηλαδή για να ξεκινήσει κανείς να ανακαλύπτει την σοφία πρέπει να σκεφτεί πάνω στα ονόματα (ἐπίσκεψις < ἐπὶ + σκέψις). Θεώρησα, λοιπόν, ότι τα βαθειά νοήματα, που θέλουν να εκφράσουν μέσα από την ποιησή τους, τόσο ο Όμηρος, ο στυλοβάτης της φυλής μας, όσο και ο Ελύτης, ο σύγχρονος μυημένος ποιητής μας, βρίσκονται κωδικοποιημένα στις λέξεις που χρησιμοποιούν.
Έτσι, αναλύοντας ετυμολογικά λέξεις-κλειδιά, που χρησιμοποιεί ο Όμηρος, ξετυλίγονταν μπροστά μου ο μίτος ενός κουβαριού, που αποκάλυπτε ότι η Οδύσσεια είναι στην ουσία η περιγραφή των σταδίων της εκθεωτικής πορείας του ανθρώπου. Κι αυτές ακριβώς τις έννοιες εκφράζει κωδικά κι ο Ελύτης, μέσα από τις λέξεις της νέας Ελληνικής γλώσσας. Αυτός, λοιπόν, ήταν ο χρυσός κρίκος που έψαχνα και που συνδέει άρρηκτα τον μεγάλο αρχαίο ποιητή της φυλής μας με τον σύγχρονο, νομπελίστα μας: η θεία Ελληνική γλώσσα, αδιασάλευτη κληρονομιά μας στο διάβα των αιώνων!
Έτσι γεννήθηκαν ταυτόχρονα τα δύο αυτά έργα και είναι μεγάλη η χαρά και η συγκίνησή μου που για πρώτη φορά συνδέεται η πεμπτουσία της αρχαίας Ελληνικής ποίησης, ο Όμηρος, για τον οποίο αναφέρει στην Πολιτεία του ο Πλάτων ″τὴν Ἑλλάδα πεπαίδευκεν οὖτος ὁ ποιητής″, δηλαδή ότι εκπαίδευσε την Ελλάδα, και ο πιο άξιος εκπρόσωπος της νέας Ελληνικής ποίησης, που δόξασε την χώρα μας παγκοσμίως, ο Οδυσσέας Ελύτης.
Από ό,τι διάβασα στο βιογραφικό σας ξεκινήσατε την μορφωτική σας πορεία από τις θετικές επιστήμες, αφού σπουδάσατε Χημικός Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και μετά κάνατε ένα Master πάλι στη Χημική Μηχανική με ειδικότητα στα πολυμερή στο Πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ, στον Καναδά. Πως μετά καταλήξατε να ασχολείσθε με τα θέματα της γλώσσας;
Όταν ρωτήθηκε ο Πυθαγόρας «Τὶ τὸ σοφώτατον τῶν ὄντων;», δηλαδή «Ποιό είναι το πιο σοφό από τα όντα;», «ἀριθμός, ἔφη», «είπε ο αριθμός». «Τὶ δὲ δεύτερον εἰς σοφίαν;», «Και ποιο είναι το δεύτερο σε σοφία;», «Ὁ τὰ ὀνόματα τοῖς πράγμασι θέμενος», δηλαδή «αυτός που έθεσε τα ονόματα στα πράγματα». Η γνωστική μου πορεία εστιάστηκε σ’ αυτά τα δύο στοιχεία, που υπήρξαν, τρόπον τινα, οι ράγες του τραίνου της έμπνευσής μου, που προορισμό του είχε την ανάδειξη της μεγαλωσύνης της Ελληνικής Γλώσσας.
Ξεκινώντας από τον αριθμό, ασχολήθηκα με τις θετικές επιστήμες σπουδάζοντας, όπως είπατε, Χημικός Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και κάνοντας μεταπτυχιακά στο πανεπιστήμιο McGill. Με την Φιλοσοφία ασχολούμαι από το 1994 κι αυτό που με ενθουσίασε ιδιαιτέρως είναι η μαθηματική δομή της γλώσσας και η ετυμολογία, η ανάλυση, δηλαδή, των λέξεων στα συστατικά τους μέρη, τα οποία κρύβουν και το νόημα της λέξης, χαρακτηριστικό που έχει μόνο η Ελληνική Γλώσσα. Αυτό τράβηξε και το ενδιαφέρον μου στην ωριμότητά μου, με αποτέλεσμα την συγγραφή του προηγούμενου έργου «Κρατύλος ἢ Περὶ ὀνομάτων ὀρθότητος» του Πλάτωνος, από τις εκδόσεις ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ, όπως σας είπα, και των νέων έργων μου «Ὀδύσσεια – Τὸ κοσμικὸ ταξίδι τῆς ψυχῆς» και «Ἀπὸ τὸν Ὀδυσσέα τοῦ Ὁμήρου στὸν Ὀδυσσέα Ἐλύτη», από τις εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ.
Γιατί νομίζετε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική η διατήρηση και προστασία της γλώσσας μας σήμερα και πώς μπορεί αυτό να βοηθήσει τον Ελληνισμό στις δύσκολες συγκυρίες που περνάμε;
Η Ελληνική Γλώσσα δεν είναι μιὰ κοινὴ ανθρώπινη γλώσσα, είναι θεϊκή, δομημένη τόσο τέλεια που δεν μπορεί να είναι προϊόν ανθρώπινου εγκεφάλου. Είναι ένας διασυμπαντικός κώδικας. Κι επειδή ακριβώς οτιδήποτε θεϊκό έχει σφραγίδα τελειότητας και αθανασίας, δεν απειλείται από τα Τυφωνικά επάρματα, όσες επιθέσεις και να δέχεται.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει αδιάσπαστη συνέχεια του Ελληνικού Λόγου στο πέρασμα των αιώνων. Ο ίδιος ο Ελύτης είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Τὰ Νέα:
«Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία γλώσσα, η
Ελληνική, όπως εξελίχθηκε από την αρχαία, που έφτασε να είναι
το μεγάλο καμάρι μας και το μεγάλο μας στήριγμα».
Αυτό το στήριγμα χρειάζεται και σήμερα η φυλή μας, για να αντέξει στις επιθέσεις των καιρών.
Πιστεύω ακράδαντα ότι η ιδιαίτερη ευφυία του Έλληνα οφείλεται κατά κύριο λόγο στην χρήση της Ελληνικής γλώσσας, η οποία τον αναγκάζει, λόγω της πολυπλοκότητάς της, να κάνει πολύ περισσότερες εγκεφαλικές συνάψεις, προκειμένου να μιλήσει, ασκώντας έτσι την διανόησή του σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι άλλοι λαοί. Δεν είναι τυχαίο που όλες οι επιστήμες έχουν όχι μόνο Ελληνικά ονόματα αλλά και Ελληνική ορολογία, αφού, όπως είχε πει ο Αριστοφάνης, τα μεγάλα διανοήματα απαιτούν μια υψηλού επιπέδου γλώσσα.
Την γλώσσα μας αυτή, την Ελληνική, στόχευε και ο Κίσσινγκερ όταν πριν από χρόνια είπε ότι για να ελέγξουμε τους Έλληνες πρέπει να καταστρέψουμε την γλώσσα τους, που αποτελεί την πολιτιστική τους ρίζα. Περιττό, λοιπόν, να πούμε πόσο σημαντική είναι η προστασία και διατήρησή της, αν θέλουμε να σωθούμε ως έθνος.
Ας έρθουμε όμως και στα έργα σας τώρα. Ποια είναι η κεντρική ιδέα της Οδύσσειας και πώς καταλήξατε σε αυτή;
Αυτό που με οδήγησε στην σύλληψη της κεντρικής ιδέας ήταν η μελέτη των Σχολίων του Πρόκλου πάνω στο έργο του Πλάτωνος Ἀλκιβιάδης Α ἢ Περὶ ἀνθρώπου φύσεως, όπου αναλύεται η σχέση του ανθρώπου με το προστατευτικό του πνεύμα, τον φύλακα άγγελό του, όπως λέμε. Ο Πρόκλος, ο οποίος τυγχάνει να είναι ο αγαπημένος μου φιλόσοφος, σχολάρχης της Πλατωνικής Ακαδημίας για 50 συνεχή χρόνια γύρω στο 435 – 485 μΧ, ήταν αυτός που ανέλυσε τα βαθειά νοήματα τόσο του Πλάτωνος όσο και του Ομήρου. Ενώ, όμως, το έργο του πάνω στον Πλάτωνα σώζεται κατά ένα μεγάλο μέρος, ,τα Σχόλιά του πάνω στα Έπη του Ομήρου, που αποκάλυπταν τους κρυφούς κώδικες των αξεπέραστων Επών του θείου ποιητή της φυλής μας, δυστυχώς δεν σώζονται.
Στα Σχόλιά του, λοιπόν, στον Ἀλκιβιάδη Α δίνει μία πλήρη ανάλυση των θείων όντων, που βρίσκονται μεταξύ νοητών, δηλαδή του επιπέδου των θεών, και της ύλης, όπου βρίσκεται ο άνθρωπος, που αποτελεί την βάση των ελλόγων όντων. Τα θεία αυτά όντα στην Ελληνική φιλοσοφία λέγονται δαίμονες, άγγελοι ή ήρωες.
Η λέξη ″δαίμων″ είναι από τις λέξεις που άλλαξαν νόημα με τα χρόνια. Στην αρχαία γλώσσα προέρχεται από το ρήμα δαίω = μοιράζω το ίδιο σε πολλούς, εξ ου και συνδαιτημόνες, αυτοί που μοιράζονται το ίδιο φαγητό. Οπότε δαίμων είναι αυτός που μοιράζει στους ανθρώπους τα θεία αγαθά και αγγέλει τον Θείο Λόγο, εξ ου και άγγελος. Όλοι ξέρουμε για το δαιμόνιο του Σωκράτη, που δεν είναι άλλο από το προστατευτικό του πνεύμα.
Ο Πρόκλος, λοιπόν, αναφέρει ότι το ανώτερο εξελικτικό επίπεδο που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος είναι να γίνει δαίμων, οπότε τότε αποκαλείται ″κατά σχέσιν δαίμων″, αφού δεν δημιουργήθηκε ως δαίμων εξ αρχής, όπως είναι οι άγγελοι, που τους αποκαλεί ″κατ’ οὐσίαν δαίμονες″, αλλά κατόρθωσε μέσα από μία ανοδική εξελικτική πορεία ενσαρκώσεων να πάρει το χρίσμα του δαίμονος και να γίνει ισοδύναμός τους. Οι ″κατὰ σχέσιν δαίμονες″ είναι οι ″καταχθόνιοι δαίμονες″, που αναφέρει ο Πυθαγόρας στα Χρυσᾶ Ἔπη, δηλαδή δαίμονες που κατέρχονται στην χθόνα-γη για να διδάξουν τον Θείο Λόγο.
Η έννοια του ″κατά σχέσιν δαίμονος″ υπήρξε το έναυσμα της σύλληψης της κεντρικής ιδέας της Οδύσσειας, η οποία, όπως αποδείχθηκε από την ανάλυση των λέξεων που χρησιμοποιεί ο Όμηρος, είναι η περιγραφή των σταδίων της εκθεωτικής πορείας του ανθρώπου, πώς από άνθρωπος θα γίνει άγγελος.
Από ό,τι βλέπω το βιβλίο σας αυτό είναι το πρώτο που κυκλοφορεί από μία σειρά έργων που θα ακολουθήσουν με κύριο τίτλο «Οδύσσεια – Το κοσμικό ταξίδι της ψυχής» και έχει υπότιτλο «Ραψωδία ι – Κίκονες – Λωτοφάγοι – Κύκλωψ». Απ’ ό,τι μου είπατε, θα ακολουθήσει και η ανάλυση των υπολοίπων ραψωδιών. Τι σας έκανε να ξεκινήσετε από την Ραψωδία ι;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτήν μου την επιλογή. Κατ’ αρχήν στην ραψωδία ι βρίσκεται η αιτία της όλης ταλαιπωρίας του Οδυσσέα, που είναι η τύφλωση του Κύκλωπα Πολύφημου, γιού του Ποσειδώνα, η οποία εξόργησε τον Ποσειδώνα, ο οποίος, όπως ξεκάθαρα δηλώνει στην ραψωδία α, δεν τον αφήνει να ησυχάσει. Βέβαια όλα αυτά είναι κωδικοποιημένες αλήθειες, που αναλύονται στο βιβλίο και κυρίως τεκμηριώνονται, όπως σας είπα, μέσα από την ετυμολογική ανάλυση των λέξεων-κλειδιών, που χρησιμοποιεί ο παππούς Όμηρος, για όσους μπορέσουν να τα καταλάβουν.
Ξέρετε, υπάρχουν διάφορα επίπεδα ερμηνείας του Ομήρου. Λόγου χάριν μπορεί να δοθεί αστρονομική ερμηνεία, μουσική ερμηνεία, ανατομική ερμηνεία, μαθηματική ερμηνεία, μέχρι και χημική ερμηνεία! Εκτός, μάλιστα, από την ετυμολογική ερμηνεία, που παρέχεται στο συγκεκριμένο πόνημα, δίδεται σε πολλά σημεία και μαθηματική και γεωμετρική ερμηνεία, όπως το γιατί οι μνηστῆρες είναι 108, γιατί χάνονται σε μερικές δοκιμασίες 6 σύντροφοι, γιατί τα πλοία του Οδυσσέα είναι 12 κλπ. Επίσης αλλού δίνεται ανατομική ερμηνεία, όπως το γιατί ο Οδυσσέας σκέφτηκε να τρυπήσει στην αρχή τον Κύκλωπα λίγο πάνω από το συκώτι, αλλά και χημική ερμηνεία σε άλλα σημεία.
Χαρακτηριστικό είναι αυτό που είπε ο Δίων Χρυσόστομος, μαθητής του
Απολλωνίου Τυανέως, ενός από τους μεγάλους κατά σχέσιν δαίμονες της φυλής μας:
˝Ὅμηρος καὶ πρῶτος καὶ μέσος καὶ ὕστατος
παντὶ παιδὶ καὶ ἀνδρὶ καὶ γέροντι, τοσοῦτον
ἀφ’ αὑτοῦ διδοὺς ὅσον ἕκαστος δύναται λαβεῖν.˝
Δίων Χρυσόστομος
«Ο Όμηρος αρμόζει και στις μικρές ηλικίες και στις μεσαίες και
στις μεγάλες, για κάθε παιδί και άνδρα και γέροντα, δίνοντας
από τον εαυτό του τόσο όσο μπορεί ο καθένας να λάβει.»
Ένας άλλος λόγος που επέλεξα να ξεκινήσω την αποκωδικοποίηση της Οδύσσειας από την ραψωδία ι είναι ότι από αυτήν αρχίζει η περιγραφή των σταδίων της εκθεωτικής πορείας του ανθρώπου, παρουσιάζοντας τις δοκιμασίες της ψυχής, προκειμένου αυτή να καθάρει το συναίσθημά της από την κακότητα της ύλης.
Τί ακριβώς κάνετε στο δεύτερο βιβλίο σας που αφορά τον νομπελίστα ποιητή μας;
Στο παρόν πόνημα ερμηνεύονται δώδεκα μελοποιημένα ποιήματα και τραγούδια του Οδυσσέα Ελύτη με βάση την ετυμολογική ανάλυση των λέξεων που χρησιμοποιεί και αποδεικνύεται ότι πρόκειται για τις ίδιες κωδικές αλήθειες, που αποτυπώνει ο Όμηρος στα Έπη του και αφορούν την κοσμική εκθεωτική πορεία της ψυχής, η οποία περνάει από την κάθαρση του συναισθήματος.
Μπορείτε να μας δώσετε συνοπτικά κάποια παραδείγματα από αυτά τα μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη στα οποία χρησιμοποιεί τους ίδιους κώδικες με τον Όμηρο;
Θα επιλέξω κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα από διάφορα μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη μας, τα οποία αναλύονται στο βιβλίο μου, που μόλις κυκλοφόρησε. Το «καράβι» και το «τρελοβάπορο» αντιπροσωπεύει το σώμα, στο οποίο εισέρχεται η ψυχή με την ενσάρκωση. Η «ποδηλάτισσα», που κάνει ποδήλατο δίπλα στη θάλασσα, είναι η αγωνιζόμενη ψυχή στο Ποσειδώνιο βασίλειο του συναισθήματος, όπου προσπαθεί να κρατήσει ισορροπία και να σταθεί όρθια, συνταυτιζόμενη με τον Ορθό Λόγο. «Ο κήπος που έμπαινε στη θάλασσα» συμβολίζει την μυητική γνώση και τα αγαθά των νοητών, που φτάνουν μέχρι τα έσχατα της δημιουργίας και παρέχονται στους ανθρώπους. Είναι το «αίνιγμα το διαβασμένο από την θάλασσα» κι η «θάλασσα» η ταραχώδης κατάσταση του συναισθήματος, που καλείται η ψυχή να γαληνέψει και να γίνει όπως το παπί στην ατάραχη λίμνη, γιατί «τα παπιά και τα βαπόρια παν’ μαζί και πάνε χώρια».
Κλείνοντας τη σημερινή μας συνέντευξη, τί μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους ακροατές μας;
Όλοι οι Έλληνες πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουμε ότι η γλώσσα μας δεν είναι μόνο τὸ τέλειο εργαλεὶο του νου αλλά και το τελευταίο προπύργιο του Ελληνισμού στην αδυσώπητη λαίλαπα των σκοτεινών καιρών μας. Είναι η παμπάλαια ρίζα του δέντρου της φυλής, που τροφοδοτεί με ουσία τα κλαδιά του, τα οποία αποτελούν τις γενιές των Ελλήνων, μέχρι το τελευταίο φυλλαράκι. Αιώνες τώρα αυτή η ρίζα διατηρείται υγιής και το στηρίζει κι όσο δεν δηλητηριάζεται από τις Τυφωνικές επιθέσεις των καιρών μας, τόσο το γένος των Ελλήνων θα συνεχίσει να ανθίζει.
Κι όπως έλεγε ο Ελύτης μας:
«Από μας θα εξαρτηθεί το τελικό αποτέλεσμα. Από μας θα εξαρτηθεί ο παράδεισος ή η κόλαση που θα χτίσουμε. Η μοίρα μας βρίσκεται στα χέρια μας.»
Σας καλώ όλους να περιφρουρήσουμε την ρίζα της φυλής κλείνοντας στην καρδιά μας την Ελλάδα, έχοντας στο κατάρτι μας βιγλάτορα παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα.
Σας ευχαριστούμε πολύ για την ουσιαστική αυτή συζήτηση που πιστεύω να σπείρει στις καρδιές των Ελλήνων την εκτίμηση και την λατρεία στην γλώσσα μας, που όπως μας είπατε, είναι ένας διασυμπαντικός κώδικας και εμείς οι τυχεροί κληρονόμοι της. Να πούμε επίσης στους αναγνώστες μας ότι τα βιβλία σας κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ και είναι επίσης άμεσα διαθέσιμα στα βιβλιοπωλεία Public, Πολιτεία, Ιανός και Πρωτοπορία, καθώς και στο βιβλιοπωλείο του Κάκτου. Τέλος, το Σάββατο 2 Μαρτίου, στην αίθουσα Πλειάδες του Πνευματικού Κέντρου Κορυδαλλού, ώρα 7:00 μμ, θα παρουσιάσετε το βιβλίο σας «Από τον Οδυσσέα του Ομήρου στον Οδυσσέα Ελύτη» για όσους ενδιαφέρονται να ακούσουν την ανάλυση αντιπροσωπευτικών μελοποιημένων ποιημάτων του μεγάλου μας ποιητή σε μια μουσική βραδιά. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Να ενημερώσουμε επίσης τους αναγνώστες μας ότι η διοργάνωση γίνεται υπό την αιγίδα του πολιτιστικού τμήματος του σκακιστικού ομίλου Κορυδαλλού με πρωτοβουλία του προέδρου Δημήτρη Κεφάλα και έχουμε την χαρά το Piraeus Press να είναι ο αποκλειστικός χορηγός της εκδήλωσης αυτής.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Η Μαρία Μαραγκού παρουσιάζει το νέο της βιβλίο «Από τον Οδυσσέα του Ομήρου στον Οδυσσέα Ελύτη» (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
