Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
Επιμέλεια Συνέντευξης Δήμητρα Τσιαούση
Η νέα παράσταση του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ του Βίκτορος Ουγκό παρουσιάζεται στο ΘΕΑΤΡΟΝ του Ελληνικού Κόσμου. Η σκηνοθέτρια της παράστασης Κωνσταντίνα Νικολαϊδη μας μιλά για το νέο της εγχείρημα που ήδη γνωρίζει τεράστια επιτυχία και η συζήτηση περιπλέκεται γύρω από την επανάσταση, τους χαρακτήρες του έργου, την δική της πινελιά... και κάπου στο τέλος της συνέντευξης ξετρυπώσαμε τον ηθοποιό Μιχάλη Μαρκάτη που υποδύεται τον Ιαβέρη!
Πως αποφασίσατε να ανεβάσετε τους Άθλιους του Βίκτορος Ουγκό στον «Ελληνικό Κόσμο»; Την περσινή χρονιά τεράστια επιτυχία γνώρισε στο ίδιο θέατρο η παράσταση ΟΛΙΒΕΡ ΤΟΥΙΣΤ σε δική σας σκηνοθεσία.
«Οι Άθλιοι» ήταν μια πρόταση του καλλιτεχνικού διευθυντή κ. Θρασύβουλου Γιάτσιου. Εγώ είχα προτείνει το συγκεκριμένο έργο για τη βραδινή σκηνή, αλλά μετά από συζητήσεις συμφωνήσαμε να το παρουσιάσουμε στην παιδική σκηνή του θεάτρου «Ελληνικός Κόσμος». Ο Βίκτορ Ουγκό είναι ένας συγγραφέας πάνω στον οποίο θέλω εδώ και χρόνια να δουλέψω και «οι Άθλιοι» ένα από τα έργα που με αγγίζουν βαθιά.
Τι σε γοητεύει στο κείμενο αυτό του Ουγκό;
Μου αρέσει πολύ η γραφή του και τα μηνύματα που περνάει και που αγγίζουν αναγνώστες κάθε ηλικίας. Γι’ αυτό άλλωστε το έργο αυτό αντέχει στον χρόνο και διασκευάζεται συνεχώς για ενήλικες, αλλά και για παιδιά. «Οι Άθλιοι» είναι ένα έργο διαχρονικό, με έννοιες ζωτικής σημασίας για τον καθένα μας, όπως η ελευθερία, η ισότητα, η αδελφοσύνη, η συγχώρεση, η αγάπη.
Ποιο μήνυμα υπερισχύει, είναι η αγάπη ή η επανάσταση;
Η Αγάπη είναι η μεγαλύτερη Επανάσταση.
Εγώ κάνω θέατρο για όλους.
Που συγκαταλέγεις την παράσταση;
Αυτή η παράσταση, όπως ήταν και ο «Όλιβερ Τουίστ», είναι θέατρο για όλους. Εξάλλου, τι σημαίνει παιδικό θέατρο; Δεν το καταλαβαίνω. Εγώ δεν κάνω παιδικό θέατρο ή θέατρο για ενήλικες. Κάνω θέατρο για όλους. Σίγουρα θα προσέξω πολύ πως θα αποδώσω -τόσο δραματουργικά όσο και σκηνοθετικά- κάποιες σκληρές σκηνές ή τον θάνατο κάποιου ήρωα, καθώς δε θέλω να τραυματίσω τους νεαρούς θεατές. Θέλω όμως να τους συγκινήσω. Δε θέλω μόνο να γελάσουν τα παιδιά μέσα από μία παράστασή μου, θα έλεγα ότι αυτό είναι το τελευταίο ζητούμενο για μένα. Θέλω να αισθανθούν το έργο, να ταυτιστούν με τους ήρωες και να εμπνευστούν. Θέλω να βάλω στην εργαλειοθήκη τους ένα ακόμα εργαλείο που θα τους χρησιμεύσει στη ζωή.
Η επιλογή των σκηνών πώς έγινε, δεδομένου ότι είναι ένα εκτενές έργο;
Είναι όντως ένα μεγάλο έργο (το πρωτότυπο ξεπερνάει τις 1300 σελίδες). Λόγω και του νεαρού κοινού που θα παρακολουθήσει την παράσταση έπρεπε η διάρκειά της να είναι το πολύ δύο ώρες, οπότε αρκετά σημαντικά γεγονότα του έργου παραλείπονται από την παράσταση. Πρόσεξα όμως η σύνδεση του έργου να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε θεατές κάθε ηλικίας να μη χάσουν τη ροή της ιστορίας και να λάβουν έναν καλλιτεχνικό και συναισθηματικό πλουραλισμό. Για μένα η διασκευή ενός έργου περιέχει και τη μισή σκηνοθεσία. Μια καλή διασκευή θα σε εμπνεύσει πάνω στη σκηνοθεσία και θα δείξει στον ηθοποιό τον δρόμο για την πιο αληθινή προσέγγιση του ρόλου του.
Έχεις διαβάσει τους Άθλιους σε παιδική έκδοση;
Διάβασα σχεδόν όλες τις μεταφράσεις και διασκευές που κυκλοφορούν και είδα όλες τις ταινίες που κατάφερα να βρω. Τέτοιοι συγγραφείς και τέτοια έργα ζητούν την απόλυτη μελέτη και προσήλωση από μεριάς του σκηνοθέτη και νιώθω πάντα χαρούμενη να αφιερώνω χρόνο και ενέργεια πάνω στη θεατρική διασκευή ενός έργου.
Το καλό είναι πάντα δυσεύρετο και σπάνιο, αλλά υπάρχει, είναι σίγουρα κάπου δίπλα μας.
Πώς παρουσίασες τον χαρακτήρα του Γιάννη Αγιάννη, περνώντας από τη βαρβαρότητα στην αγιοσύνη;
Στην πρώτη σκηνή ο ήρωας εμφανίζεται ως ένας πολύ σκληρός άνθρωπος, λέει ο Αγιάνης «Είμαι σκληρός σαν πέτρα». Στην τελευταία σκηνή, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά, ο ήρωας μιλάει για την Αγάπη ως το ύψιστο αγαθό, λέει «δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό στη ζωή από την αγάπη». Είναι ένας δύσκολος δρόμος αυτός της ζωής του Γιάννη Αγιάννη. Περνάει μέσα από κακουχίες, αδικίες, φόβους, ηθικά διλήμματα, αλλά στο τέλος επιλέγει το φως, την Αγάπη. Και με αυτόν τον τρόπο κάνει να αξίζει όλο το ταξίδι της ζωής του.
Πρότυπα σαν του Γιάννη Αγιάννη πόσο δυσεύρετα είναι στην εποχή μας; Ίσως είναι ένας μοχλός, ένα κίνητρο για σένα να αναδείξεις την προσωπικότητά του;
Το καλό είναι πάντα δυσεύρετο και σπάνιο, αλλά υπάρχει, είναι σίγουρα κάπου δίπλα μας. Άνθρωποι σαν τον Γιάννη Αγιάννη μας δείχνουν που μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος αν πραγματικά θελήσει να θεωθεί, να αγιάσει. Το κακό υπάρχει και είναι ο εγωισμός. Αυτόν πρέπει να νικήσουμε. Στην παράσταση βλέπουμε σε μία σκηνή το καλό και το κακό -τον λευκό και τον μαύρο χορό- να μιλάνε στον ήρωα προσπαθώντας να τον επηρεάσουν. Αυτός τελικά θυσιάζοντας τον εαυτό του επιλέγει να ακολουθήσει τον λευκό χορό. Πόσο εύκολα θα το κάναμε αυτό; Πόσο εύκολα θα θυσιαζόμασταν για να σώσουμε τον συνάνθρωπό μας; Η έννοια της θυσίας δεσπόζει στο έργο αυτό. Έχουμε τη θυσία του Αγιάννη και τη θυσία των επαναστατών, οι οποίοι δίνουν τις ζωές τους για την Δημοκρατία και για ένα καλύτερο μέλλον της ανθρωπότητας. Γι’ αυτό επαναστατούν. Και είναι υπεραρκετός λόγος επανάστασης αυτός. Να θέλω να αφήσω σ’ αυτόν που έρχεται μετά από μένα έναν καλύτερο κόσμο κι ας μην είμαι εγώ εκεί.
Η μετάνοια είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που πραγματεύεται ο Ουγκό στο έργο αυτό.
Πώς εξέφρασες το ηθικό δίλημμα του Ιαβέρη και του Γιάννη;
Ο Ιαβέρης είναι ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να είναι ο Γιάννης Αγιάννης. Σε αντίθεση με το πως παρουσιάζεται σε αρκετές διασκευές, δεν είναι κακός. Είναι τίμιος και ηθικός, βάζει πάνω απ’ όλα τη δικαιοσύνη, αλλά στέκεται αδύναμος να προσεγγίσει τη συγχώρεση. Η μετάνοια είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που πραγματεύεται ο Ουγκό στο έργο αυτό.
Ως προς τα επίκαιρα μηνύματα κοινωνικής επανάστασης;
Δυστυχώς, το κείμενο είναι επίκαιρο. Το ίδιο λέω και για την παράσταση «ΟΙ 12 ΕΝΟΡΚΟΙ» όπου πραγματεύεται τον ρατσισμό, την λεκτική και σωματική βία και το πόσο εύκολα καταδικάζουμε τον διπλανό μας με γνώμονα τα δικά μας πιστεύω και αντιλήψεις. Τέτοια κείμενα θα έπρεπε να μην είναι διαχρονικά. Μακάρι να μην τα είχαμε ανάγκη.
Κρατάμε την φράση του Ιαβέρη «επανάσταση έξω, επανάσταση μέσα μου».
Μιχάλης Μαρκάτης: Αυτό είναι το μεγάλο δίλημμά του, δεν μπορεί να καταλάβει την έννοια της συγχώρεσης, έχει μεγαλώσει σε ένα πολύ σκληρό περιβάλλον και έχει ορκιστεί προφανώς στον εαυτό του ότι δεν θα αφήσει να γίνεται αδικία, οποιαδήποτε είναι αυτή, ακόμα και για ένα καρβέλι ψωμί. Δεν τίθεται θέμα μετάνοιας, όπως στον Γιάννη Αγιάννη. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό πριν από τη συγχώρεση, η μετάνοια η πραγματική εσωτερική μετάνοια. Τη συγχώρεση και εγώ σαν Μιχάλης την υποστηρίζω, αλλά σαν Ιαβέρης, δεν το χωράει το μυαλό του. Και αυτό είναι το δίλημμά του και γι’ αυτό αυτοκτονεί. Γιατί δεν μπορεί να είναι συνεπής απέναντι σε αυτό που έχει μάθει να κάνει. Γίνεται επανάσταση μέσα του και γίνεται εκείνη ακριβώς τη στιγμή που συμβαίνει και η επανάσταση στο Παρίσι.
Κωνσταντίνα Νικολαΐδη: Και μέσα στο κλίμα των επαναστατών αντιλαμβάνεται ότι μέσα του κάτι γίνεται. Λέει «Τι είμαι; Είμαι ο λύκος που κυνηγάει το θήραμά του ή είμαι ο σκύλος που βρίσκει τον αφέντη του;» Ο αφέντης και το θήραμα για τον Ιαβέρη είναι και τα δύο ο Αγιάννης. Όλο αυτό του δημιουργεί διχασμό.
Μιχάλης Μαρκάτης: Νιώθει σαν σκύλος και λύκος ταυτόχρονα. Για πρώτη φορά στη ζωή του νιώθει ότι κάτι κινείται μέσα του. Είναι υπέροχο από θέμα γραφής. Είναι οι υψηλές έννοιες που δίνει ο Ουγκό. Αυτό έλεγα σε παιδιά που είδαν την παράσταση «συζητήστε για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ισότητα» αυτά μας διδάσκει, αυτό είναι το μεγάλο νόημα και συγκινούμαι ειλικρινά που περνάει στα παιδιά κάτι από τα αφτιά τους. Δεν ακούγεται στην εποχή μας κάτι τέτοιο. Το θεωρούν δεδομένο και αυτονόητο. Η δική μας προσέγγιση ήταν άκρως σοβαρή, είναι μια αφορμή για την οικογένεια, για όλες τις ηλικίες.
Δεν ακούγεται στην εποχή μας κάτι τέτοιο. Το θεωρούν δεδομένο και αυτονόητο.
Θέλετε να σχολιάσετε κάτι άλλο;
Κωνσταντίνα Νικολαΐδη: Είμαστε πολύ χαρούμενοι για τη δουλειά αυτή. Πέτυχε! Το καταλαβαίνεις αυτό ήδη από τις πρόβες, ότι δηλαδή μια παράσταση θα αγγίξει το επιθυμητό καλλιτεχνικά αποτέλεσμα. Το νιώθει ο θίασος, οι τεχνικοί, οι συντελεστές. Είναι κάτι συμπαγές, έχει υπαρξιακό όγκο κι αυτό είναι αδύνατον να μην περάσει στους θεατές.
Μιχάλης Μαρκάτης: Βλέπουμε όλοι τη ματιά της Κωνσταντίνας και αγγίζει όλο τον κόσμο. Είναι πολύ σημαντικό αυτό. Ένιωσα ένα δέος στη συρραφή αυτών των σκηνών, στα χορευτικά, στο τι λαμβάνει ο θεατής. Αυτό εννοώ και δεν λέω συχνά καλά λόγια στην Κωνσταντίνα. Το ότι είμαι εδώ σημαίνει πολλά. Είναι πολύ ωραία η σκηνοθετική ματιά.
Κωνσταντίνα Νικολαΐδη: Το θέατρο είναι ομαδική δουλειά. Όταν ο καθένας μας κάνει αυτό που πρέπει να κάνει έχοντας σαν στόχο να υπηρετήσει και να αναδείξει το εκάστοτε έργο, να αγγίξει συναισθηματικά και νοητικά τον θεατή, να τον συγκινήσει, τότε η παράσταση φέρει μέσα της αλήθεια. Η αλήθεια, η ειλικρίνεια, απέναντι στον εαυτό μας και στον άλλον, είναι κάτι τεράστιο, είναι σκοπός και αυτόνομος λόγος ύπαρξης.
Πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε ΕΔΩ και ΕΔΩ.
