Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
Επιμέλεια συνέντευξης Δήμητρα Τσιαούση
Μια φρέσκια, νεοσύστατη θεατρική ομάδα "Κατά το Εικός" στην Αθήνα ξεμύτισε στο θέατρο VAULT παρουσιάζοντας το βραβευμένο έργο του Γκέρχαρτ Χάουπτμαν «ΟΙ ΑΡΟΥΡΑΙΟΙ», σε μετάφραση Αλέξανδρου Κοέν και σκηνοθεσία Γιάννη Παπαδογιάννη. Μας κίνησε την περιέργεια η πρόκληση αυτή και συνομιλήσαμε με δύο συντελεστές, τον σκηνοθέτη-ηθοποιό Γιάννη Παπαδογιάννη και την ηθοποιό-βοηθό σκηνοθέτη Αθηνά Ασημάκη.
Ο συγγραφέας είναι εκπρόσωπος του Νατουραλισμού ως θεατρικού ρεύματος. Ποια στοιχεία αποδίδουν τον χαρακτηρισμό αυτό στο έργο;
Αθηνά: Τα νατουραλιστικά στοιχεία του έργου είναι έκδηλα εφόσον ο συγγραφέας δηλώνει με τρόπο απόλυτα ρεαλιστικό τα σαθρά θεμέλια της κοινωνίας του Βερολίνου.
Γιάννης: Οι χαρακτήρες είναι δομημένοι με τέτοιον τρόπο ώστε να αντικατοπτρίζουν ανθρώπους τελείως καθημερινούς με τους οποίους το κοινό μπορεί να ταυτιστεί. Βλέπουμε επιπλέον στο έργο στοιχεία του νατουραλισμού όπως το γεγονός ότι η οικογένεια, οι κοινωνικές συνθήκες και το περιβάλλον μέσα στο οποίο κάποιος μεγαλώνει παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του, καθορίζουν και κυβερνούν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Αθηνά: Ο ντετερμινισμός ως σημαντικό κομμάτι του νατουραλισμού είναι φανερός στο έργο με την έννοια ότι κάθε τι που συμβαίνει είναι το αποτέλεσμα προηγούμενων γεγονότων, δράσεων και αποφάσεων των ηρώων.
Το έργο μας επομένως είναι μια «φέτα ζωής» όπως λέει και ο Εμίλ Ζολά, μεγάλος νατουραλιστής, είναι δηλαδή σαν ο θεατής να είναι μία μύγα στον τοίχο στου σπιτιού.
Γιάννης: Με αυτήν τη λογική έχει σκηνοθετηθεί και η παράσταση ώστε ο θεατής να μπορέσει να δώσει έμφαση στην ψυχική πάλη των ηρώων, να κατανοήσει τον ψυχισμό τους, τα κίνητρά τους και να παρακολουθήσει την προσωπική τους διαδρομή, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους.
Το έργο μας επομένως είναι μια «φέτα ζωής», σαν ο θεατής να είναι μία μύγα στον τοίχο στου σπιτιού
Το έργο είναι γραμμένο λίγο πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πώς επηρεάζει αυτό την ψυχολογία των ηρώων;
Γιάννης: Το κείμενο γράφεται σε μια περίοδο που η Γερμανία αποτελεί νεοσύστατο κράτος. Με τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο να είναι προ των πυλών και μόλις έχοντας βγει από σωρεία πολέμων για την ενοποίηση του έθνους, ο λαός της βρίσκεται σε μια κατάσταση εξαθλίωσης και εξαιρετικής φτώχειας. Υπάρχει μια άνοδος του εθνικοσοσιαλιστικού φρονήματος των Γερμανών από τη μία, ενώ από την άλλη το κίνημα του νατουραλισμού παίρνει φόρα, από τους οποίους κύριος εκπρόσωπος θεωρείται ο Χάουπτμαν.
Αθηνά: Μέσα σε αυτό το άγχος επιβίωσης που ζουν οι άνθρωποι της κοινωνίας του Βερολίνου τότε, έρχεται το έργο αυτό να περιγράψει τις σκέψεις και δράσεις των ανθρώπων που μάχονται για να ζήσουν, να συνάψουν σχέσεις και να καταφέρουν να επιζήσουν με κάθε μέσο και κόστος. Είναι σαφές ότι όπως το περιβάλλον της τότε εποχής επηρέαζε τους τότε κατοίκους της Γερμανίας, έτσι και οι συνθήκες ζωής και ανατροφής των ηρώων του έργου υποκινούνται από τα θέλω τους που προκύπτουν από τον τρόπο με τον οποίο έχουν ανατραφεί.
Γιάννης: Οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί ο καθένας τους για να κατακτήσει τους στόχους του σχετίζονται άμεσα με τις εμπειρίες που έχουν από παιδιά.
θίγει κοινωνικά θέματα που κατατρώνε τις ψυχές των ανθρώπων ανά εποχές, όπως οι αρουραίοι κατατρώνε τα πάντα σιγά σιγά από τις ρίζες τους
Οι Αρουραίοι είναι βραβευμένοι με Νόμπελ Λογοτεχνίας κείμενο. Ποια η σπουδαιότητα τους σε παγκόσμιο επίπεδο;
Αθηνά: Η σπουδαιότητα του έργου έγκειται στο ότι είναι ένα έργο πολύ ανθρώπινο, ενώ συνάμα θίγει κοινωνικά θέματα που κατατρώνε τις ψυχές των ανθρώπων ανά εποχές, όπως οι αρουραίοι κατατρώνε τα πάντα σιγά σιγά από τις ρίζες τους. Μιλάει ο συγγραφέας για ανθρώπους εγωκεντρικούς που δρουν με γνώμονα τα συμφέροντά τους κάνοντας το κοινό να αναρωτιέται αν τελικά ζούμε όλοι μέσα σε μια κοινωνία γεμάτη αρουραίους που σαρώνουν τα πάντα στο διάβα τους για να «βγουν αυτοί μπροστά», για να πετύχουν τους δικούς τους στόχους αδιαφορώντας για τις συνέπειες των πράξεων τους απέναντι στους άλλους.
Γιάννης: Ταυτόχρονα, το έργο αγγίζει σπουδαία ζητήματα όπως είναι η ανάγκη για μητρότητα, η σύγκρουση του παλιού με το νέο, το κατεστημένο με την επανάσταση, το σκοτάδι με το φως.
το έργο καταλάβαμε ότι είναι ένας καθρέπτης της κοινωνίας του σήμερα
Το πρώτο θεατρικό εγχείρημα της ομάδα σας "Κατά Το Εικός" είναι το βραβευμένο με Νόμπελ Οι Αρουραίοι. Ποιο το κριτήριο επιλογής;
Αθηνά: Μας ενθουσίασε ο τρόπος γραφής του, η εξαιρετική μετάφραση του Αλέξανδρου Κοέν, η μαεστρική διαμόρφωση των διαλόγων και η πολυπλοκότητα του ψυχισμού των ηρώων του.
Γιάννης: Μόλις διαβάσαμε το έργο καταλάβαμε ότι είναι ένας καθρέπτης της κοινωνίας του σήμερα. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μου δίνεται η δυνατότητα να σκηνοθετήσω την ομάδα μας σε ένα τόσο έντονα συγκινητικό δράμα. Από την πρώτη στιγμή που το διαβάσαμε μας συνεπήρε όλους.
Ποια είναι η ιδέα που γέννησε την θεατρική ομάδα σας;
Αθηνά: Η θεατρική ομάδα «Κατά το Εικός» δημιουργήθηκε από την ανάγκη και το πάθος για το θέατρο. Όλα τα μέλη της ομάδας έχουμε έναν κοινό στόχο και όραμα: να προσφέρουμε παραστάσεις με ποιότητα και ρεαλισμό στη σκηνή, πάντα με σεβασμό στο κείμενο και στον θεατή.
Γιάννης: Οι δικές μας οι παραστάσεις, ενώ έχουν σύγχρονο χαρακτήρα δεν έχουν μέσα νεωτερισμούς, δεν αλλάζουν το κείμενο και δεν χρησιμοποιούν εντυπωσιασμούς για να φέρουν εισιτήρια. Εμείς από την αρχή αποφασίσαμε να έχουμε λιτά σκηνικά και να βγαίνει το έργο μέσα από τις ερμηνείες των ίδιων των ηθοποιών. Όλα τα μέλη της ομάδας δέσαμε εξ αρχής πάνω σε αυτή τη βάση και υπήρχε μια σύμπνοια μεταξύ μας κατά τη διάρκεια των προβών. Όλοι μας δίνουμε βάση στην ενδελεχή ανάλυση των γεγονότων που γεννούν τις καταστάσεις.
Υπάρχει όμως μέσα σε όλα αυτά μια νότα αισιοδοξίας και φωτός που την δίνουν οι άνθρωποι που δρουν με βάση τα όνειρά τους, τις αξίες τους, την αγνή αγάπη για τον συνάνθρωπο
Μιλήστε μας για τους χαρακτήρες που υποδύεστε. Ποια ορμητική δύναμη τους παρασύρει;
Αθηνά: Η Γέττε είναι μια πονεμένη γυναίκα που έχει χάσει το παιδί της το οποίο είχε κάνει με τον άντρα της τον Πάουλ όταν αυτό ήταν οκτώ ημερών και ο βασικός γνώμονας όλων τις των πράξεων είναι η μεγάλη της ανάγκη να ξαναγίνει μάνα. Για αυτήν η ανάγκη της να ξαναγίνει μητέρα είναι ο απόλυτος σκοπός της ζωής της και την ωθεί σε αδιέξοδα. Μένει να δούμε στο έργο μέχρι που είναι έτοιμη να φτάσει. Όταν λοιπόν της παρουσιάζεται η ευκαιρία να ξαναγίνει μάνα πείθοντας μια γνωστή της οικογένειας υπηρέτρια η οποία είναι έγκυος και ο σύντροφός της την έχει παρατήσει να της «δώσει» το παιδί, την αρπάζει, όλα όμως ξεκινούν όταν εκείνη έρχεται να το ζητήσει πίσω…
Η Γέττε είναι μια γυναίκα πολύ έξυπνη, δυναμική και υπολογιστική, βασικός παράγοντας για τις αποφάσεις που παίρνει στη ζωή της είναι η μοναξιά που νιώθει, καθώς αισθάνεται εγκαταλελειμμένη από τον άντρα της. Είναι ένας ρόλος πάρα πολύ ενδιαφέρον, με πολλές ψυχικές διακυμάνσεις τον οποίο έχω πραγματικά αγαπήσει και νιώθω ειλικρινά ευγνώμων που έχω την ευκαιρία να ενσαρκώσω έναν τόσο πολύπλοκο χαρακτήρα.
Γιάννης: Ο Πάουλ είναι ο άντρας της Γέττε. Ο Πάουλ χρησιμοποιεί τη δουλειά και το ποτό ως δεκανίκια για να τον βοηθήσουν να ξεπεράσει τον χαμό του παιδιού του. Ενώ αγαπά τη Γέττε, έχει απομακρυνθεί κάπως από εκείνη, αφού ανάμεσά τους υπάρχει πάντα αυτή η απώλεια. Είναι ένας ρόλος δύσκολος και απαιτητικός. Ο Πάουλ περνά από πολλές συναισθηματικές υπερβάσεις - από την απλή καθημερινή ρουτίνα ενός οικοδομικού εργολάβου μέχρι τη σύγχυση, την απόγνωση και τελικά τη βία. Είναι ένας πολύ ενδιαφέρον ρόλος που τον κάθε ηθοποιό θα τον δοκίμαζε ισχυρά πιστεύω.
Από την άλλη, ως σκηνοθέτης του έργου, νιώθω την ευθύνη να αποδώσω σεβασμό τόσο στο κείμενο του Χάουπτμαν όσο και στη μετάφραση του Αλέξανδρου Κοέν, ενώ ταυτόχρονα προσπαθώ να υλοποιήσω το δικό μου όραμα για το έργο επί σκηνής. Υπάρχει ένας μεγαλύτερος βαθμός δυσκολίας βέβαια, αφού είμαι και σκηνοθέτης και ηθοποιός στην παράσταση. Είναι όμως κάτι που αγαπώ πολύ και το κάνω με μεράκι. Για μένα το θέατρο είναι ένα πάθος που δε μπορώ να αποχωριστώ.
εκμεταλλεύονται τους άλλους για να πετύχουν τον προσωπικό τους στόχο, κάτι το οποίο δυστυχώς παρατηρούμε πολύ στην κοινωνία μας
Πώς καταφέρνει να μιλά στο σήμερα και με ποιον τρόπο γίνεται επίκαιρη η παράσταση;
Γιάννης: Το έργο είναι διαχρονικό και άμεσα συνδεδεμένο με την εποχή μας, αλλά και με τη χώρα μας, καθώς μιλάει για χαρακτήρες που εκμεταλλεύονται τους άλλους για να πετύχουν τον προσωπικό τους στόχο, κάτι το οποίο δυστυχώς παρατηρούμε πολύ στην κοινωνία μας, από την οποία όλο και περισσότερο εκλείπει η ανθρωπιά και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο. Επικεντρώνεται σε ζητήματα που άπτονται του ενδιαφέροντος του κοινού σήμερα, όπως η ανάγκη για μητρότητα, ο έρωτας, η σύγκρουση του παρελθόντος και του παρόντος.
Αθηνά: Υπάρχει όμως μέσα σε όλα αυτά που βασανίζουν τους ήρωες και μια νότα αισιοδοξίας και φωτός που την δίνουν οι άνθρωποι που δρουν όχι με βάση το συμφέρον, αλλά με βάση τα όνειρά τους, τις ιδεολογίες, τις αξίες τους, την αγνή αγάπη για τον συνάνθρωπο και την ανάγκη τους να υπάρξουν και να γίνουν έναυσμα για τη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας. Πιστεύω ότι ο κόσμος σήμερα έχει ανάγκη και να συγκινηθεί και να προβληματιστεί, αλλά και να πιστέψει ξανά σε ένα καλύτερο αύριο, γιατί νιώθω ότι σε αυτούς τους καιρούς που ζούμε ο άνθρωπος έχει χάσει την ελπίδα του και δεν πιστεύει πια στα όνειρα και στις ιδέες.
Γιάννης: Θέλουμε να θυμίσουμε ότι η πάλη για ένα πιο ανθρώπινο μέλλον δεν πρέπει ποτέ να σταματά.
Αθηνά: Όπως λέει και ο Τενεσί Ουίλιαμς: «Η επανάσταση χρειάζεται ονειροπόλους που ποτέ δεν σταματούν να πιστεύουν στα όνειρά τους».
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ.
