επιμέλεια συνέντευξης Δήμητρα Τσιαούση
Η Χρυσάνθη Κορνηλίου συστήνετε στους αναγνώστες του PIRAEUS PRESS ως στυλοβάτης του πολυχώρου πολιτισμού Διέλευσις, αναδεικνύοντας «την ελπίδα για πεπρωμένα που να αξίζουν στον προορισμό του ανθρώπου» όπως δηλώνει χαρακτηριστικά. Με αφορμή την παράσταση αφιερωμένη στον Θεόφιλο Καΐρη συνομιλήσαμε μαζί της σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη.
Στον Πολυχώρο Διέλευσις συστήνετε στο αθηναϊκό κοινό την προσωπικότητα του Θεόφιλου Καΐρη. Είναι η πρώτη θεατρική αναφορά στο ιστορικό πρόσωπο;
Ναι, είναι η πρώτη αναφορά, δεδομένου ότι η προσωπικότητα του Θεόφιλου Καΐρη δεν είναι ευρέως γνωστή και αποτελεί μία από τις μελανές σελίδες της ελληνική ιστορίας, πράγμα που είναι και ο λόγος που αποσιωπήθηκε.
Σε ποια στοιχεία εστιάζετε σκηνοθετικά για την πληρέστερη προβολή της προσωπικότητας του Θεόφιλου Καΐρη;
Δεν πρόκειται για ένα έργο μυθοπλασίας όπως καταλαβαίνετε, αλλά για ένα έργο που είναι ιστορικό ντοκουμέντο και ως εκ τούτου παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα του να πρέπει να συγκινήσει το κοινό χωρίς να σταθεί σε εξωτερικά εντυπωσιακά στοιχεία της παράστασης. Πρέπει όμως να δοθεί η ανάλογη ατμόσφαιρα, το κλίμα αυτό που μέσα από την αφήγηση των γεγονότων να συγκινήσει το θεατή για παραπέρα έρευνα και να τον εμπνεύσει με το παράδειγμα μιας ζωής από τη μία πλευρά άκρως αποδοτικής και από την άλλη ανένδοτης όσον αφορά ηθικές θρησκευτικές και πολιτικές πιέσεις.
Να συγκινήσει το θεατή για παραπέρα έρευνα και να τον εμπνεύσει με το παράδειγμα μιας ζωής.
Πώς προέκυψε το κείμενο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου; Βασίστηκε σε συγκεκριμένο βιβλίο ή αποτελεί προσωπική αναζήτηση;
Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος έχει ένα ερευνητικό βλέμμα όσον αφορά προσωπικότητες της ιστορίας και έχει φέρει στη σκηνή βιογραφικά στοιχεία προσωπικοτήτων της ιστορίας. Κατά ευμενή συγκυρία είχε τις ίδιες αναζητήσεις με εμένα, οι οποίες αποκαλύφθηκαν σε μία κατ’ ιδίαν συζήτηση. Τόσο η έρευνα η δική του όσο και η δική μου συνετέλεσαν σε μία συνεργασία συγγραφέα και σκηνοθέτη μέσα από την οποία γεννήθηκε η παράσταση.
Τι κάνει τόσο σημαντική την συμβολή του στην ίδια την ιστορία του τόπου μας;
Σε μία εποχή σκοταδισμού η προσωπικότητα του Θεόφιλου Καΐρη έριχνε φως σε ζητήματα φιλοσοφικά, επιστημονικά, παιδευτικά αλλά και άσκησε ένα τεράστιο φιλανθρωπικό έργο, διαχρονικό παράδειγμα για όλες τις εποχές, με την ίδρυση του ορφανοτροφείου του στην Άνδρο. Ο ίδιος υπήρξε διδάσκαλος με πλήθος μαθητών, δίνοντάς τους την ευκαιρία να ανοίξουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες την εποχή που υπήρχε στην Ελλάδα ακόμη μεγάλος αναλφαβητισμός. Το έργο του ήταν πολύπλευρο και θα έλεγε κανείς δυσανάλογο με τις δυνατότητες ενός ανθρώπου που όχι μόνο δεν βοηθήθηκε γι’ αυτό από την πολιτεία και την εκκλησία αλλά πολεμήθηκε με τον πιο σκληρό, αμείλικτο και άδικο τρόπο. Η μελέτη του φιλοσοφικού του έργου ακόμα δεν έχει αποδοθεί στην νέα ελληνική και αυτό συνιστά μια σημαντική έλλειψη για την διάδοσή του και την κατανόησή του από τους νέους ανθρώπους που θα θελήσουν να εμβαθύνουν περισσότερο στις φιλοσοφικές αρχές της Θεοσέβειας, ώστε να αποκομίσουν τον πνευματικό πλούτο που κρύβεται μέσα στα συγγράμματά του. Η παράσταση φιλοδοξεί να γίνει ένα έναυσμα ερεύνης για όσους ερευνητές θελήσουν να ανοίξουν αυτό το κεφάλαιο, που όσον αφορά το φιλοσοφικό του μέρος είναι ακόμη κλειστό. Πέραν τούτων ο Θεόφιλος Καΐρης υπήρξε και αγωνιστής το 1821 με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σε μάχη χωρίς ποτέ να αναρρώσει από τα τραύματά του.
Η προσωπικότητα του Θεόφιλου Καΐρη άσκησε ένα τεράστιο φιλανθρωπικό έργο, διαχρονικό παράδειγμα για όλες τις εποχές.
Το θέατρο είναι για εσάς το μέσο για να...
Πριν συνεχιστεί αυτή η φράση πρέπει να εντοπίσει κανείς τη γέννηση της αναγκαιότητας του θεάτρου σαν μορφή τέχνης. Η τέχνη είναι πράξη δημιουργίας που αποσκοπεί στην απελευθέρωση του ατόμου από τους περιορισμούς που του επιβάλουν οι συνθήκες του περιβάλλοντος κόσμου μέσ’ στις οποίες ζει και δραστηριοποιείται. Έτσι το θέατρο είναι ένα μέσο για να γίνει μια ρωγμή στα αδιέξοδα μέσω της φαντασίας του αφενός και του πάθους του για αληθινή ελευθερία αφετέρου.
Για ποιον λόγο το όνομά του δεν είναι ευρέως αναγνωρισμένο;
Όπως καταλαβαίνετε οι εκάστοτε πολιτικές και εκκλησιαστικές εξουσίες έχοντας σκοπό να χειραγωγήσουν το πλήθος δεν αγαπούν την ελευθερία του πνεύματος και καθίστανται πολέμιοί της, σβήνοντας από τον ιστορικό χάρτη κάθε στοιχείο ντοκουμέντο που αποδεικνύει τη δυνατότητα του ανθρώπου να οικοδομήσει ένα κόσμο πιο φωτεινό, πιο δίκαιο και πιο αληθινό. Η εξουσία φθείρει και διαφθείρει εφόσον στον πυρήνα της πρυτανεύει το συμφέρον.
Το θέατρο, κατά μία έννοια, διορθώνει την ιστορία δίνοντας περισσότερο φως στην προσωπικότητά του;
Η ιστορία δεν διορθώνεται. Είναι αυτή που είναι. Το θέμα είναι πόσο απροκατάληπτα προσεγγίζεται και πόσο το κίνητρο πίσω από την προσέγγισή της είναι να πέσει το φως της αλήθειας, ώστε να αποκομίσει κανείς μέσα από τη συλλογική αυτή εμπειρία τα απαραίτητα συμπεράσματα για τη ζωή που θα μας γίνουν ο περαιτέρω οδηγός για την αποφυγή ολεθρίων λαθών, ή τουλάχιστον τη μη επανάληψή τους.
Οι εκάστοτε πολιτικές και εκκλησιαστικές εξουσίες είχαν σκοπό να χειραγωγήσουν το πλήθος.
Μιλήστε μας για τον Πολυχώρο Πολιτισμού Διέλευσις. Ποια η πορεία και ο σκοπός λειτουργίας του;
Ο σκοπός λειτουργίας του πολυχώρου Διέλευσις είναι ακριβώς η προσέγγιση πολύτιμων πολιτισμικών στοιχείων παρελθόντος και παρόντος που θα μπορούσαν να ρίξουν φως και να εμπνεύσουν για την αναζήτηση νέων προοπτικών για μια καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλα τα επίπεδα. Όπως καταλαβαίνετε η πορεία της δεν ήταν απρόσκοπτη για λόγους που ήδη προανέφερα. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και ανθρώπους που να μην ιδιωτεύουν. Χρειάζεται καθαρά κίνητρα και εν τέλει χρειάζεται θυσία. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, δρόμος δεν ανοίγει. Αλλά είναι αναγκαίο να υπάρξει ένας δρόμος. Είναι αναγκαίο να υπάρξει μία διέλευσις προς την ελπίδα για πεπρωμένα που να αξίζουν στον προορισμό του ανθρώπου. Γιατί τίποτα δεν γεννιέται χωρίς πόνο.
Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τα κείμενα που θα ασχοληθείτε θεατρικά, ούσα καλλιτεχνικά υπεύθυνη του χώρου;
Με τα κριτήρια που ήδη προανέφερα. Η συνάντησή μας με κείμενα ή παραστάσεις ή εκδηλώσεις ή δραστηριότητες έχει σημασία να έχουν να πουν κάτι στους συμμετέχοντες που να συντελεί στην αναβάθμιση όλων, ηθική και πνευματική. Έτσι που να έχουν σημασία και να αξίζει τον κόπο να καταβληθεί προσπάθεια γι αυτό.