Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
- Σπουδαίες προσωπικότητες που έφυγαν από τη ζωή τα τελευταία χρόνια
- Δείτε παρακάτω ποιοι δημιουργοί πέθαναν από το 2010 - 2019
Ο θάνατος δεκάδων δημιουργών τη δεκαετία 2010-2019 βύθισε στο πένθος ολόκληρη τη χώρα και την έκανε πιο φτωχή καλλιτεχνικά.
Πρόκειται για τον θάνατο δεκάδων δημιουργών, οι οποίοι άφησαν ωραίο και σημαντικό έργο ως παρακαταθήκη και αξίζει να τους θυμόμαστε πάντα.
Μπορεί να μοιάζει με υποχρέωση, αλλά δεν είναι. Είναι καθήκον, γιατί με όλους αυτούς τους ανθρώπους, της μουσικής και του τραγουδιού μας, μεγαλώσαμε. Με άλλον περισσότερο, με άλλον λιγότερο. Και όχι για μία, αλλά, τις πιο πολλές φορές, για πολλές δεκαετίες. Μας συντρόφευσαν με τις φωνές τους, με τις συνθέσεις τους, με τους στίχους τους, με τα παιξίματά τους. Ζήσαμε μαζί τους και ζήσανε μαζί μας. Τους χρωστάμε πολλά.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Αρλέτα (1945-2017)
Η υπέροχη Αρλέτα, η one of a kind τραγουδοποιός με την κιθάρα, τη μοναδική χαμηλών τόνων φωνή, τους εσωστρεφείς συχνά στίχους και τις πανέμορφες μελωδίες. Γέννημα του «νέου κύματος», η Αρλέτα απέδειξε γρήγορα πως η sui generis προσωπικότητά της δεν θα μπορούσε να περιχαρακωθεί από μόδες και ταμπέλες, και γι’ αυτό το λόγο, ήδη από τα τέλη του ’60, αρχίζει να αναπτύσσει τον προσωπικό της μύθο.
Τραγούδια γλυκά και πικρά ταυτόχρονα, που δρουν υποδόρια και διαβρωτικά, αναγκάζοντάς σε να τα προσέξεις, να τα τραγουδήσεις, αλλά και να σκεφθείς πάνω σ’ αυτά. Διέπρεψε και ως ερμηνεύτρια η Αρλέτα σε τραγούδια άλλων, ιδίως στα έιτις με τα άλμπουμ «Περίπου» και «Τσάι Γιασεμιού» (Λάκης Παπαδόπουλος, Μαριανίνα Κριεζή κ.ά.), τραγουδώντας ακόμη παλαιά ελαφρά και άλλα διάφορα, βρίσκοντας νέα, έτοιμα να την αγκαλιάσουν, ακροατήρια.
Εξάλλου πάντα νέα παρέμενε και η ίδια με τον λόγο της, όποτε αποφάσιζε να εκτεθεί (στις σκηνές ή τη δισκογραφία).
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Τζένη Βάνου (1939-2014)
Ίσως η μεγαλύτερη ελληνίδα τραγουδίστρια μετά το 1960, από πλευράς φωνητικών δυνατοτήτων. Δύσκολα θα βρεις άλλο τέτοιο «αηδόνι». Η Τζένη Βάνου θα μπορούσε να κάνει τεράστια παγκόσμια καριέρα, ανάλογη με εκείνη της Νάνας Μούσχουρη, αν ήθελε να φύγει από την Ελλάδα και να εγκατασταθεί σε κάποια χώρα του εξωτερικού, με άλλα μέσα και άλλες δυνατότητες. Δεν το έπραξε.
Προτίμησε να απλώσει την καριέρα της στη χώρα μας, δίνοντάς μας, ιδίως στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, ανεπανάληπτα ελαφρά και ελαφρολαϊκά τραγούδια, τα οποία συνεχώς ανακαλύπτονται και θα ανακαλύπτονται από τις νεότερες γενιές.
Υπέροχη και σαν άνθρωπος, και σαν παρουσία συνολικά.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Μάνος Ελευθερίου (1938-2018)
Ποιητής, στιχουργός, πεζογράφος και ακάματος ερευνητής, μέχρι το τέλος της ζωής του (όταν τον είχαν ρωτήσει για το ποια από τις πολλές ιδιότητές του τον συγκινεί περισσότερο είχε απαντήσει «η έρευνα που κάνω, το ψάξιμο σε εφημερίδες, σε περιοδικά και σε αρχεία»), ο Μάνος Ελευθερίου υπήρξε μέγας στιχουργός, με λόγο εντελώς προσωπικό, άλλοτε ερμητικό, άλλοτε πιο λαϊκό, ικανό να συνεγείρει και το πλήθος (τα τραγούδια του με τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον Γιάννη Μαρκόπουλο ή με τον Δήμο Μούτση από τη δεκαετία του ’70), αλλά και να συντροφεύσει τον ακροατή σε πιο προσωπικές στιγμές του (τραγούδια του με τον Θάνο Μικρούτσικο κ.ά.).
Και διανοούμενος, και για τον «πολύ κόσμο», ο Μάνος Ελευθερίου μοίραζε στίχους του παντού, όπου διέβλεπε ταλέντο και καλή προσπάθεια, αδιαφορώντας για τις ταμπέλες. Έτσι, ωραίους στίχους του, σε πρώτες εκτελέσεις, είπαν ακόμη ο Χρήστος Δάντης, ο Βασίλης Τερλέγκας, η Πέγκυ Ζήνα κ.ά., ενώ πάνω στα λόγια του στηρίχτηκε μεγάλο κομμάτι και του πιο νέου «έντεχνου» μετά το ’90.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Νίκος Μαμαγκάκης (1929-2013)
Εκπληκτικός συνθέτης, με έργο απλωμένο σε κάθε χώρο του μουσικού επιστητού. Από την σκληρή αβαντ-γκαρντ και την ηλεκτρονική πρωτοπορία του ’60, μέχρι τραγούδια απλά, άλλα περίτεχνα, για τον κινηματογράφο, το θέατρο και τη λαϊκή δισκογραφία.
Διέπρεψε παντού ο Νίκος Μαμαγκάκης, με έργο πολύ γνωστό και αγαπημένο και στην Γερμανία, εκεί όπου είχε μία τεράστια επιτυχία μέσω του 60 ωρών κινηματογραφικού έπους “Heimat”.
Άνθρωπος σοφός, με καθαρό και διαυγή λόγο μέχρι τα γεράματά του, ο Νίκος Μαμαγκάκης υπήρξε ένας συνθέτης με πολλές κρυφές πτυχές, και ανεξερεύνητες ακόμη διαστάσεις, οι οποίες συνεχώς θα ανακαλύπτονται.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Δημήτρης Μητροπάνος (1948-2012)
Δημήτρης Μητροπάνος και λαϊκό τραγούδι είναι έννοιες ταυτόσημες και τούτο επειδή όλα τα κλασικά χαρακτηριστικά του λαϊκού τραγουδιού (ήθος, αμεσότητα, γνησιότητα, ντομπροσύνη, ειλικρίνεια, νταλκάς, σπίθα προοδευτική) τα είχε και ο ίδιος ως άνθρωπος στον πιο ψηλό βαθμό.
Αυτή η ταύτιση υπήρξε μοναδική ανάμεσα στο πρόσωπο και στα τραγούδια του Μητροπάνου. Με προίκα τον «Άγιο Φεβρουάριο» από νωρίς (1971), ο Μητροπάνος θα διαπρέψει σε όλα τα σέβεντις, τραγουδώντας με τη στεντόρεια φωνή του μεγάλα νταλκαδιάρικα άσματα του Τάκη Μουσαφίρη και του Σπύρου Παπαβασιλείου βασικά, κάνοντας ένα θαυμάσιο «έντεχνο» άλμπουμ με τον Γιώργο Χατζηνάσιο στην αυγή των έιτις, και από ‘κει και πέρα είναι στη δεκαετία του ’90 πια, όταν θα αποκτήσει αυτό το κολοσσιαίο στάτους, με το οποίο περπάτησε μέχρι τον πρόωρο θάνατό του.
Είναι τα τραγούδια (πολλά ζεϊμπέκικα) του Μάριου Τόκα, του Θάνου Μικρούτσικου, του Στέφανου Κορκολή, του Βαγγέλη Κορακάκη, του Λάκη Παπαδόπουλου, του Σταμάτη Κραουνάκη, του Χρήστου Νικολόπουλου κ.ά. που κατέστησαν τον Δημήτρη Μητροπάνο έναν σύγχρονο και άσβεστο λαϊκό μύθο.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Θάνος Μικρούτσικος (1947-2019)
Μέγιστη απώλεια για την ελληνική μουσική και το τραγούδι, ο Θάνος Μικρούτσικος αγαπήθηκε και εκτιμήθηκε σε διάφορες περιόδους της καλλιτεχνικής διαδρομής του με διαφορετικών ειδών έργα-άλμπουμ.
Στα χρόνια του ’70 δημιούργησε ένα είδος «πολιτικού τραγουδιού» τελείως ξεχωριστό, με αναφορές στους τρόπους των Κουρτ Βάιλ, Χανς Άισλερ και Μπέρτολτ Μπρεχτ, για να κλείσει τη δεκαετία με τον θρυλικό «Σταυρό του Νότου», ένα άλμπουμ-ορόσημο όσον αφορά τις μουσικές, τις ενορχηστρώσεις και τη θεματολογία (ποίηση Νίκος Καββαδίας), προτείνοντας ένα είδος απαιτητικού τραγουδιού που να μπορεί να αγκαλιαστεί και από τις μεγάλες μάζες. Συνέβη.
Ο Θ. Μικρούτσικος θα συνεχίσει με το ίδιο πάθος (στα έιτις) και προς τη «σοβαρή» πλευρά της μουσικής του (με έργα αβάντ-γκαρντ, ηλεκτρονικά, τζαζ κ.λπ.), αλλά ταυτοχρόνως και με την τραγουδοποιία, γνωρίζοντας τεράστιες επιτυχίες, συνεργαζόμενος με τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού (Χάρις Αλεξίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Νταλάρας, Δημήτρης Μητροπάνος, Μανώλης Μητσιάς κ.ά.).
Πολυσύνθετη προσωπικότητα, με ισχυρή παρουσία και στα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα, ο Θ. Μικρούτσικος αφήνει με το έργο και την παρουσία του βαθύ και ανεξίτηλο στίγμα.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Τζίμης Πανούσης (1954-2018)
Είτε με τις Μουσικές Ταξιαρχίες στην αρχή, είτε μόνος του στη συνέχεια, ο Τζίμης Πανούσης διέρρηξε και διεύρυνε με μιας, και για πάντα, τα όρια ανοχής και αντοχής του κοινού, που βλέπει και ακούει (στη σκηνή ή στη συναυλία) ή απλώς ακούει (στον δίσκο ή στο ραδιόφωνο).
Σπουδαίος τραγουδοποιός, ιδιότητα που την ξέχασε από ένα σημείο και μετά, και που όταν την ξαναθυμήθηκε διέπρεψε και πάλι, και απίστευτα ευφυής σόουμαν και σατιρικός καλλιτέχνης, ο Πανούσης υπήρξε ανελέητος πάνω στο πάλκο ή μπροστά από το μικρόφωνο, διαλύοντας, με τον ευθύβολο και εξοντωτικό λόγο του είδωλα, μύθους και συμβάσεις.
Με σάτιρα εύστοχη, σκληρή έως και σφόδρα ενοχλητική, ο Τζιμάκος δημιούργησε εχθρούς στη διαδρομή του, αλλά κυρίως δημιούργησε φίλους. Είπε τα άπειρα πράγματα, σατίρισε τους πάντες και τα πάντα, και κάποια στιγμή θα πρέπει να καταγραφεί και να αρχειοθετηθεί όλος αυτός ο καλλιτεχνικός πλούτος, που παραμένει ωστόσο σκόρπιος στα αρχεία, στο YouTube ή στις μνήμες μας. Ίσως είναι νωρίς ακόμη, αλλά να το έχουμε κατά νου.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Μανώλης Ρασούλης (1945-2011)
Εμφανίστηκε κατά πρώτον ως τραγουδιστής, αλλά όταν έσκασε και ως στιχουργός, εκεί στα τέλη των σέβεντις (σε τραγούδια που συνέθεσαν ο Νίκος Ξυδάκης και ο Μάνος Λοΐζος) θα άλλαζε με μιας και δια παντός η έννοια «στίχος» στο ελληνικό τραγούδι.
Με δική του γλώσσα, ύφος, αντιλήψεις και κοσμοθεωρία, ο Μανώλης Ρασούλης υπήρξε ένας ουσιαστικός διανοητής, που ήξερε, πετώντας ελάχιστες λέξεις μέσα στα στιχουργήματά του, να κερδίζει την εμπιστοσύνη των πάντων – ακόμη και των πιο απλών λαϊκών ακροατών, που δύσκολα θα αποκρυπτογραφούσαν τα νοήματά του.
Για τι ακριβώς μιλάει στις «Νταλίκες» ο Ρασούλης («Σα σκηνές από ταινία προσεχώς / μοιάζεις μέσα στις στροφές αυτού του νόστου / δυο γενιές χαμένες πίσω δυστυχώς / κι η Αθήνα μια μητρόπολη του νότου»); Δύσκολο να το πεις – είτε είσαι νταλικέρης είτε όχι (εδώ που τα λέμε). Οι νταλικέρηδες, όμως, το τραγούδι αυτό το είχαν για προσευχή.
Στα τραγούδια του Ρασούλη, όσο «κλειδωμένα» και να είναι, πάντα κάτι σημαντικό οσμίζεσαι και αυτό είναι το παν τελικά.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Δόμνα Σαμίου (1928-2012)
Προσωπικότητα με τεράστια προσφορά στο χώρο του δημοτικού τραγουδιού, η Δόμνα Σαμίου διέπρεψε για περισσότερο από μισό αιώνα. Ξεκίνησε ως μαθήτρια του Σίμωνος Καρά, στην Κατοχή, αλλά γρήγορα διαμόρφωσε τον δικό της τρόπο στη συλλογή, μελέτη, καταγραφή και ηχογράφηση των δημοτικών σκοπών από κάθε μεριά του ελληνισμού.
Από το 1954 στο τότε Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, παραιτείται το 1971, αποδεχόμενη την ίδια εποχή πρόταση του Διονύση Σαββόπουλου για εμφανίσεις στο κλαμπ Ροντέο, φέρνοντας έτσι το δημοτικό τραγούδι κοντά (και) στη νεότερη γενιά.
Οι εξαιρετικοί δίσκοι της στην Κολούμπια, οι ηχογραφήσεις της για εταιρείες του εξωτερικού, οι εκπομπές της στην τηλεόραση, ο «Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου» και όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητές της στην Ελλάδα και έξω απ’ αυτήν, πάντα σε σχέση με την καταγραφή, μελέτη και διάδοση του δημοτικού τραγουδιού, επιβεβαιώνουν απλά πως η Δόμνα Σαμίου υπήρξε όχι μόνο σημαντική, αλλά και μοναδική.
Θάνατος δεκάδων δημιουργών: Γιάννης Σπανός (1934-2019)
Εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση μεγάλου έλληνα συνθέτη-τραγουδοποιού, ο Γιάννης Σπανός μοιάζει να υπολείπεται σε αξία των Μάνου Χατζιδάκι-Μίκη Θεοδωράκη και των άλλων κορυφών του «έντεχνου», αλλά επί της ουσίας δεν είναι υποδεέστερος εκείνων.
Το γεγονός πως ο Σπανός δεν ασχολήθηκε ποτέ με «έργα», με «κύκλους τραγουδιών» (τύπου «Το Άξιον Εστί», «Ο Μεγάλος Ερωτικός») πιθανώς να τον ρίχνει στα μάτια πολλών, αλλά στην πράξη είναι ο συνθέτης που έχει τραγουδηθεί, μέσα στις δεκαετίες, περισσότερο απ’ όλους τους συναδέλφους του (είναι μετρήσιμο αυτό), με τραγούδια του που είναι το ένα καλύτερο από το άλλο.
Είναι άπειρες οι επιτυχίες του και είναι άπιαστες οι μελωδίες του (ακόμη και τα λίγα σχετικώς σάουντρακ που έγραψε είναι εντυπωσιακά), τις οποίες απέδωσαν μέσα στα χρόνια οι μεγαλύτεροι έλληνες τραγουδιστές.
Η «Τρίτη Ανθολογία» του (1975), που επίσης δεν έχει concept (απλώς ο Γ. Σπανός μελοποίησε αριστοτεχνικά ορισμένα ποιήματα που του άρεσαν) ανήκει οπωσδήποτε στα δέκα κορυφαία άλμπουμ της ελληνικής δισκογραφίας.
Μαζί με τους δέκα προαναφερομένους, μέσα στη δεκαετία 2010-2019, χάσαμε πολλά ακόμη πρόσωπα της μουσικής και του τραγουδιού μας. Ας θυμηθούμε όσα μπορούμε. Και βοηθείστε κι εσείς στα σχόλια, με ονόματα που έχουμε ξεχάσει…
