Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
Επιμέλεια συνέντευξης: Δήμητρα Τσιαούση
Ο Πειραιώτης Γιάννης Λασπιάς είναι αναγνωρισμένος σκηνοθέτης ταλαντούχος ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας με ευοίωνη καλλιτεχνική πορεία. Είναι ιδρυτικό μέλος της θεατρικής ομάδας Square Theatre Company. Τον συναντήσαμε, με αφορμή την παράσταση ΟΙ ΑΛΙΓΑΤΟΡΕΣ το βραβευμένο έργο του Andrew Keatley που σκηνοθετεί στο Θέατρο Γκλόρια και λαμβάνει ήδη τεράστια επιτυχία! Η συζήτηση γυρίζει γύρω από το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας, τα δικαστήρια του καναπέ, το κίνημα METOO. «Συχνά γίνεσαι η εικόνα που προσπαθούν να σου φορέσουν. Οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν απίστευτα σκληροί με πολλούς και χειριστικούς τρόπους» δηλώνει ο ίδιος.
Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στον Πειραιά.
Ναι οι πρώτες μου μνήμες, η παιδική μου ηλικία, τα πρώτα μου σχολικά χρόνια ανήκουν όλα στον Πειραιά. Μεγάλωσα δίπλα στο αρχαιολογικό μουσείο, στην Αλκιβιάδου συγκεκριμένα είναι το πατρικό μου, και θυμάμαι ακόμα να παίζω ως παιδί στους χώρους του μουσείου, να ψάχνω θαμμένους θησαυρούς στο χώμα και να χαζεύω όλα αυτά τα σπουδαία έργα που φιλοξενεί στους χώρους του. Αν και δε μένω εδώ και πολλά χρόνια στον Πειραιά θεωρώ τον εαυτό μου Πειραιωτάκι. Αγαπώ λοιπόν αυτή την πόλη, το νησιώτικο της αέρα, το Πασαλιμάνι που μεγάλωσα, τους ανθρώπου του Πειραιά. Οι βόλτες στο Μικρολίμανο, η Καστέλα, τα βράχια της Πειραϊκής, τα βράδια στα Βοτσαλάκια είναι σταθερές αξίες στη ζωή μου.
Σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας… Τί προτιμάτε;
Νομίζω όλα είναι αλληλένδετα και αλληλοσυμπληρούμενα. Δεν υπάρχουν στεγανά στην τέχνη. Σίγουρα έχω μεγαλύτερο άγχος όταν σκηνοθετώ απ’ όταν παίζω γιατί έχει πολλές ευθύνες και παρότι δημιουργικό είναι ένα καράβι που πρέπει να κουμαντάρεις συχνά σε φουρτουνιασμένη θάλασσα. Δεν είναι εύκολο να κάνεις θέατρο στην Ελλάδα για πολλούς λόγους. Είναι ένα επάγγελμα που θέλει αντοχές, σκληρή εργασία και αφοσίωση και δυστυχώς δεν ανταμείβεται αναλόγως.
Πώς ερμηνεύετε την αδηφάγο μανία της κοινωνίας μας;
Νομίζω είναι αποτέλεσμα έλλειψης παιδείας, κρατικής πρόνοιας, οικονομικής ευημερίας, ασφάλειας που νιώθει ο πολίτης στη χώρα που ζει. Η επικράτηση της εικόνας, η στέρηση της αναλυτικής σκέψης, ο υλισμός, η διαφθορά, η υποτίμηση ανθρωπιστικών αξιών, ο ρατσισμός, η εκχώρηση εξουσιών σε λίγους και η έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών, νομίζω οδηγεί μαθηματικά σε φασιστικά φαινόμενα. Η επιδείνωση συμβάδισε με τη δημοσιονομική κρίση που έπληξε τη χώρα μας, την οποία ακολούθησε η πανδημία. Ειδικά μετά την πανδημία το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα είναι πιο έντονο από ποτέ. Και φυσικά τα πρώτα θύματα είναι τα παιδιά και οι γυναίκες.
Ο θεατής αντικρίζει το δράμα της οικογένειας Τέρνερ μέσα από την αθώα μάτια της κόρης του καθηγητή Άλις;
Μέσα από τη ματιά της 21χρονης πλέον Άλις, που ανατρέχει στα γεγονότα που τη σημάδεψαν, όταν ήταν στην τρυφερή ηλικία των 9 ετών. Η ίδια συνθέτει τις μνήμες της, σαν ένα παζλ, τις πραγματικές ή τις φανταστικές ιστορίες, αυτές που έζησε ή αυτές που νομίζει ότι έζησε σύμφωνα με τις διηγήσεις άλλων και προσπαθεί να καταλάβει καλύτερα τους γονείς της. Νομίζω η οργή, η συγχώρεση αλλά και η αναπόληση της ζωής της, πριν την καταγγελία εναντίον του πατέρα της, είναι έντονα αποτυπωμένες στην ιστορία της.
"Ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο, αλλά και για το χειρότερο". Αυτη η φράση βρίσκει αντανάκλαση στην προσωπικότητα του καθηγητή Ντάνιελ;
Ναι και στον ίδιο, αλλά και στους άλλους, στον τρόπο που τον αντιμετωπίζουν. Συχνά γίνεσαι η εικόνα που προσπαθούν να σου φορέσουν. Οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν απίστευτα σκληροί με πολλούς και χειριστικούς τρόπους. Ο θεατής καλείται να βγάλει τα συμπεράσματα του, να προβληματιστεί και να σκεφτεί πόσο δικαίωμα έχουν τα Μ.Μ.Ε και τα social να πάρουν το νόμο στα χέρια τους! Είναι σημαντικό και ως κοινωνία, αλλά και ως κράτος όχι μόνο να κρίνουμε, αλλά και να εργαζόμαστε ουσιαστικά για την πρόληψη μελλοντικών περιστατικών κακοποίησης. Ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας τίθενται ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική πρόληψης της παιδικής κακοποίησης και του κατά πόσο τα παιδιά όλων μας ζούνε σ’ ένα κράτος δικαίου που παρέχει κοινωνική πρόνοια, παιδεία, περίθαλψη και ασφάλεια.
Ο καθένας δικάζει όντως χωρίς στοιχεία, χωρίς αποδείξεις, παρακάμπτοντας το τεκμήριο της αθωότητας. Μοιάζει μ’ ένα λεκτικό λιθοβολισμό, με μια γιορτή οργής.
Εκτός από το πραγματικό δικαστήριο, ο καθηγητής Ντάνιελ Τέρνερ έχει να αντιμετωπίσει το δικαστή του καναπέ. Ποια μάχη είναι δυσκολότερη και γιατί;
Είναι σκληρό όλο αυτό που γίνεται με τα social. Είναι ανθρωποφαγικό. Ο καθένας δικάζει όντως χωρίς στοιχεία, χωρίς αποδείξεις, παρακάμπτοντας το τεκμήριο της αθωότητας. Μοιάζει μ’ ένα λεκτικό λιθοβολισμό, με μια γιορτή οργής. Άνθρωποι έχουν φτάσει στην αυτοκτονία, ειδικότερα σε κλειστές κοινωνίες, επειδή κάποιος δημοσιοποίησε στα Μ.Μ.Ε μια καταγγελία, χωρίς να υπάρχουν οι αντίστοιχες αποδείξεις. Είναι σημαντικό λοιπόν να λαμβάνουμε υπόψη όλες τις πτυχές μίας κατάστασης πριν βγάλουμε συμπεράσματα. Η κακοποίηση δεν είναι ποτέ εύκολο θέμα και οι εμπλεκόμενοι μπορεί να βιώνουν έντονα συναισθήματα και ψυχολογικές δυσκολίες. Όχι μόνο οι ίδιοι αλλά και οι οικογένειές τους. Η εκτόνωση της οργής μας εκεί, χωρίς λόγο, λογική και επιχειρήματα δείχνει τις παθογένειες χρόνων.
Ο ήρωας φτάνει στην κάθαρση; Ποια διαδικασία ακολουθείται;
Τα στάδια του Ντάνιελ είναι η έκπληξη, η αγωνία, η οργή, η αποδοχή και το τίμημα όλου αυτού. Αθώος ή ένοχος γι’ αυτά που κατηγορείται, είναι κάτι που το αποφασίζει το κοινό. Η κάθαρση δε νομίζω ότι πραγματοποιείται για τον ίδιο ως το τέλος, ωστόσο νομίζω ότι η κόρη του με το συμβολικό φινάλε που επέλεξα σκηνοθετικά, τακτοποιεί οριστικά τους λογαριασμούς της με το παρελθόν και αποφασίζει να προχωρήσει.
Στην εποχή του MeToo, το κείμενο του Andrew Keatly είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Πόσο εύκολα όμως μπορεί να τραπεί το θύμα σε θύτη και το αντίστροφο;
Η δυναμική θύματος-θύτη είναι ένα σύνθετο ζήτημα που δεν έχει απλές απαντήσεις. Το θύμα είναι πάντα θύμα. Οποιοσδήποτε βιώνει κακοποίηση, ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού ή κοινωνικής θέσης, αξίζει σεβασμού και υποστήριξης. Ωστόσο αν μιλάμε για παιδική κακοποίηση συχνά θύτες έχουν υπάρξει θύματα οι ίδιοι στην παιδική τους ηλικία. Η διαστρέβλωση που δημιουργεί στον ψυχικό κόσμο του παιδιού μια τέτοια πράξη είναι μη αναστρέψιμη και το ακολουθεί σε όλη την ενήλικη ζωή του. Για μένα τα θύματα είναι πάντα τα παιδιά.
Στη συγκεκριμένη σκηνοθεσία και διασκευή επέλεξα τη ματιά του παιδιού, το οποίο το τοποθετώ ως ενήλικα πλέον που αναμοχλεύει 12 χρόνια μετά την ιστορία που το σημάδεψε.
Σκηνοθετικά σε ποια σημεία δόθηκε ιδιαίτερο φως σε σχέση με το κείμενο του Andrew Keatly;
Το κείμενο ουσιαστικά προσαρμόστηκε στη σύγχρονη πραγματικότητα, αλλά και στις ανάγκες που προέκυψαν σχετικά με το τί μηνύματα θέλαμε να μεταφέρουμε ως ομάδα και θίασος, αλλά και κατά πόσο ακουμπούσε στις δικές μου καλλιτεχνικές και πνευματικές ανησυχίες. Κάθε φορά που διαβάζω, γράφω, μεταφράζω ή διασκευάζω ένα έργο υπάρχει το συνειδητό, όπου μπορώ να κατανοήσω τί με ελκύει στο να καταπιαστώ μ΄ αυτό, αλλά και το υποσυνείδητο, όπου καταλαβαίνω μετά τις πρώτες παραστάσεις τα δικά μου κομμάτια μέσα στο έργο και στην παράσταση. Στη συγκεκριμένη σκηνοθεσία και διασκευή επέλεξα τη ματιά του παιδιού, το οποίο το τοποθετώ ως ενήλικα πλέον που αναμοχλεύει 12 χρόνια μετά την ιστορία που το σημάδεψε. Την ονομάζω Άλις, όχι τυχαία, αφού η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, το σκοτεινό αυτό παραμύθι υπάρχει σαν αναφορά στα περισσότερα έργα μου. Η παιδική ηλικία η οποία παύει να είναι ανέμελη από τις πράξεις και τις αποφάσεις των ενηλίκων είναι νομίζω η κύρια σκηνοθετική οπτική.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ.
