Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
Η πολυγραφότατη συγγραφέας, διανοήτρια, Παναγιώτα Μπλέτα, με ιδιαίτερη ενεργή παρουσία στον χώρο της πολιτικής, της επικοινωνίας, της προσφοράς, εξέδωσε το νέο της βιβλίο με τίτλο «ΠΟΣΟ ΚΑΚΟ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ», αναλύοντας την έννοια του ανταγωνισμού και τις πτυχές του στην καθημερινότητά μας. Το ενδιαφέρον μας για το βιβλίο απέδωσε την συνέντευξη που ακολουθεί...
Πώς θα ορίζατε τον ανταγωνισμό πέρα από τον κοινό του ορισμό; Είναι κοινωνικός μηχανισμός, πολιτισμική ιδεολογία ή ψυχική στάση;
Ο ανταγωνισμός, στην ουσία του, δεν είναι απλώς μια κοινωνική πρακτική. Είναι ένας ολόκληρος τρόπος θεώρησης του κόσμου, μια ψυχική τοποθέτηση που βλέπει τη ζωή ως αρένα και όχι ως κοινό ταξίδι. Είναι η ιδεολογία της σύγκρισης, η πεποίθηση πως η αξία μου ενισχύεται μόνο εφόσον μειώνεται ή υπερβαίνεται η αξία του άλλου. Όταν αυτή η ιδέα εντυπωθεί βαθιά μέσα μας, δεν ανταγωνιζόμαστε απλώς για πόρους ή θέσεις· ανταγωνιζόμαστε για να δώσουμε νόημα στη ζωή μας. Και τότε, ο ανταγωνισμός γίνεται φίλτρο μέσα από το οποίο αξιολογούμε την ύπαρξη μας.
Υπήρξε κάποια στιγμή ή εσωτερική εμπειρία στη ζωή σας που σας έκανε να συνειδητοποιήσετε ότι ο ανταγωνισμός δεν είναι «κανονικός» ή «φυσικός», αλλά καταστροφικός;
Ήταν μια συσσώρευση εμπειριών που, κάποια στιγμή, έγιναν αποκάλυψη. Ήμουν εγώ, ήταν οι φίλοι, οι γνωστοί κι οι άγνωστοι που ένιωθαν ανεπαρκείς επειδή δεν τα «κατάφερναν» όπως οι άλλοι· ήταν οι αόρατοι άνθρωποι της κοινωνίας που ένιωθαν άχρηστοι επειδή δεν ήταν ανταγωνιστικοί. Εκεί συνειδητοποίησα ότι ο ανταγωνισμός δεν είναι φυσικός· είναι φυσικοποιημένος. Δηλαδή, τόσο συχνά αναπαράγεται και επιβάλλεται, που τον έχουμε αποδεχθεί σαν κάτι αναπόφευκτο. Αυτή η αποδοχή είναι η μεγαλύτερη ήττα της ανθρωπότητας.
Πιστεύετε ότι η σημερινή κοινωνία έχει χτιστεί πάνω σε μια κρυφή λατρεία του «ανώτερου»; Πώς αυτό συνδέεται με τον ανταγωνισμό ως ιδεολογία της εποχής;
Βεβαίως. Ολόκληρη η σύγχρονη κουλτούρα περιστρέφεται γύρω από την ιδέα της υπεροχής. Είτε μιλάμε για αριθμούς (ακόλουθοι, χρήματα, βαθμοί), είτε για εικόνα (επιτυχία, εξυπνάδα, κύρος), η κοινωνία μας επιβραβεύει όχι την αλήθεια, αλλά το «περισσότερο». Αυτή η λατρεία του ανώτερου, του «πιο», δεν είναι απλώς κοινωνική παθολογία. Είναι πολιτισμικό δόγμα. Και ο ανταγωνισμός είναι το τελετουργικό αυτής της θρησκείας. Όσο δεν αποδομούμε αυτή τη θρησκεία, θα συνεχίσουμε να λατρεύουμε την επιφάνεια, αγνοώντας το βάθος.
Ποια είναι η επίδραση του ανταγωνισμού στην ψυχική υγεία του σύγχρονου ανθρώπου; Μπορεί να συνδεθεί με το αυξανόμενο άγχος, την κατάθλιψη ή την αίσθηση αποξένωσης;
Αναμφίβολα. Ο ανταγωνισμός δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό φαινόμενο, είναι μια ψυχική συνθήκη που δημιουργείται από μικρή ηλικία. Ο άνθρωπος καλείται να αποδείξει την αξία του όχι εντός του εαυτού του, αλλά μέσα από μια συνεχή αντιπαραβολή με τον «άλλο». Αυτό το συνεχές μέτρημα φθείρει την αυτοεκτίμηση, παράγει άγχος, εγκαθιστά τον φόβο της αποτυχίας ως θεμέλιο της ύπαρξης του. Η αποξένωση δεν είναι πια κοινωνική μόνο – είναι και εσωτερική. Ο άνθρωπος αποκόπτεται από τον εαυτό του. Και σε αυτή τη σιωπηρή καταστροφή, η κοινωνία χειροκροτεί τους «νικητές», αδιαφορώντας για την πτώση των υπολοίπων.
Πώς επηρεάζει ο ανταγωνισμός την οικονομική ζωή; Υπάρχει τρόπος να οργανώσουμε την οικονομία μας με βάση την συνεργασία αντί της κυριαρχίας;
Ο ανταγωνισμός διαστρεβλώνει τον ίδιο τον σκοπό της οικονομίας, που είναι η κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών. Μετατρέπει τον οικονομικό άνθρωπο σε κυνηγό υπεροχής, όχι δημιουργίας. Η αγορά, έτσι όπως λειτουργεί, επιβραβεύει όχι την ηθική αλλά την κερδοκεντρική παραγωγή και την άσκηση εξουσίας. Οι επιχειρήσεις λειτουργούν με λογικές πολέμου, οι εργαζόμενοι ζουν υπό διαρκή απειλή, και ο καταναλωτής αποπροσανατολίζεται σε έναν καταιγισμό προσφοράς που εδραιώνει την ψευδαίσθηση ότι «είναι κάποιος» μόνο αν καταναλώνει περισσότερο. Υπάρχει άμεση ανάγκη να επενδύσουμε σε νέα οικονομικά μοντέλα βασισμένα στη συνεργασία και την οικονομία της προσφοράς, όπου κοινωνία και περιβάλλον θα βρίσκονται σε προτεραιότητα. Αυτά δεν είναι φαντασιώσεις· είναι υπαρκτές εναλλακτικές που χρειάζονται όμως πολιτική βούληση και παιδευτική καλλιέργεια.
Θα μπορούσε ο ανταγωνισμός να θεωρηθεί ένας σύγχρονος μηχανισμός πειθάρχησης και εξουσίας; Πώς συνδέεται με την πολιτική διαχείριση των κοινωνιών;
Ο ανταγωνισμός είναι το τέλειο εργαλείο ελέγχου. Όταν οι άνθρωποι συγκρίνονται συνεχώς μεταξύ τους, παύουν να ενώνονται απέναντι στις δομές που τους καταδυναστεύουν. Αντί να στοχεύουν την αιτία της καταπίεσης, στρέφονται ο ένας κατά του άλλου. Η πολιτική εξουσία δεν χρειάζεται πια να ασκήσει καταστολή — ο ανταγωνισμός έχει ήδη εισβάλει στο εσωτερικό του ανθρώπου, λειτουργώντας σαν «εσωτερικός δεσμοφύλακας». Ένας λαός που μαθαίνει να αγωνίζεται για να «ξεχωρίσει» δεν αγωνίζεται για να ελευθερωθεί.
Τι σημαίνει «συνεργασία» σε μια κοινωνία που έχει μάθει να αποθεώνει τον νικητή; Δεν κινδυνεύει η συλλογικότητα να παρεξηγηθεί ως αδυναμία;
Αυτή είναι η μεγάλη πολιτισμική παρεξήγηση. Η συνεργασία δεν είναι συμβιβασμός· είναι δύναμη. Χρειάζεται εσωτερική πληρότητα για να εργαστεί κανείς μαζί με τον άλλο και όχι εναντίον του. Ο ανταγωνισμός αναπαράγει την ιδέα του ισχυρού ως εκείνου που επιβάλλεται. Στην πραγματικότητα ισχυρός είναι ο άνθρωπος που οικοδομεί δεσμούς. Ο νικητής είναι στιγμιαίος· ο δημιουργός σχέσεων είναι διαχρονικός. Αν δεν εκπαιδεύσουμε τις κοινωνίες να εκτιμούν την κοινή επιτυχία, θα καταρρεύσουμε όλοι μέσα στην ψευδαίσθηση της ατομικής διάκρισης.
Πώς μπορεί ο ίδιος ο συγγραφέας ή ο διανοούμενος να αντισταθεί στον πειρασμό του ανταγωνισμού στον δημόσιο λόγο;
Με την αλήθεια και την ταπεινότητα. Το έργο του διανοούμενου δεν δημιουργείται για να υπερισχύσει, αλλά για να φωτίσει. Αν ο στοχασμός παράγεται για την «αναγνώριση», χάνει το ήθος του. Η μεγαλύτερη αντίσταση στον ανταγωνισμό είναι να γράφεις, να μιλάς, να προσφέρεις χωρίς να συγκρίνεις. Ο σπόρος της αλήθειας δεν ανθίζει στα φώτα των επαίνων, αλλά στη σιωπή της επίγνωσης. Γι’ αυτό και το χρέος του διανοούμενου είναι να παραμείνει ελεύθερος — από την ανάγκη υπεροχής, από τη σύγκριση, από τη ματαιοδοξία της αποδοχής.
Πόσο κακό μας κάνει ο ανταγωνισμός;
Ανταγωνισμός εναντίον συλλογικότητας
της Παναγιώτας Μπλέτα
Μας λένε ότι ο ανταγωνισμός είναι η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης και της προόδου, ο καταλύτης για την καινοτομία και την οικονομία, το εφαλτήριο της αριστείας. Από τις κρεβατοκάμαρες έως τις κοινωνικές συναθροίσεις, από τους χώρους εκπαίδευσης έως τους χώρους εργασίας και των μέσων μαζικής ενημέρωσης, από τον συνδικαλισμό έως τα πολιτικά έδρανα, από τις αθλητικές αρένες έως τις αγορές, ο ανταγωνισμός διαφημίζεται ως η κινητήρια δύναμη που μας ωθεί προς τα εμπρός, ενθαρρύνοντάς μας να φτάσουμε σε νέα ύψη και να ξεπεράσουμε τα όριά μας. Προβάλλεται ως ένα πρότυπο μοντέλο συμπεριφοράς και δράσης που θα μας βοηθήσει να υλοποιήσουμε τα όνειρά μας, που θα μας βοηθήσει να φέρουμε την αλλαγή στον εαυτό μας και στην κοινωνία.
Αυτό το καλό εμπορικό περιτύλιγμα, όμως, δεν προσδιορίζει το κόστος που έχει κάθε φορά ο ανταγωνισμός για τον εαυτό μας, για τους άλλους γύρω μας, αλλά και τη φύση –έμψυχη ή άψυχη– που μας περιβάλλει.
«Πόσο κακό μας κάνει ο ανταγωνισμός;
Ανταγωνισμός εναντίον συλλογικότητας»
Αθήνα, 2025 | σελ. 270
Εκδόσεις Αγγελάκη
ISBN 978-960-616-434-7
Τιμή πώλησης: 15,00 | 13,50€
https://angelakis.gr/poso-kako-mas-kanei-o-antagonismos
Η συγγραφέας, διανοήτρια Παναγιώτα Μπλέτα γεννήθηκε στη Σκάλα Λακωνίας, ενώ μεγάλωσε στο Χαλάνδρι.
Σπούδασε στη Νέα Υόρκη:
- MBA Management, New York Institute of Technology
- BSc Marketing-Management, City University of New York
Έχει συνεργαστεί επαγγελματικά με ελληνικούς και ξένους επιχειρηματικούς ομίλους και οργανισμούς, που δραστηριοποιούνται στους τομείς της συμβουλευτικής, της πολιτικής και επιχειρηματικής έρευνας, της επικοινωνίας, της επιχειρηματικής και ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, των τροφίμων, του franchise, αναλαμβάνοντας υψηλές διοικητικές θέσεις, ενώ έχει διατελέσει επιχειρηματίας και η ίδια.
Σχεδίασε και υλοποίησε έργα με σημαντικά ωφέλιμη αξία για την Ελλάδα: Γραμμή Ενημέρωσης Σεισμόπληκτων 0800-18000, Γραμμή Εξυπηρέτησης του Πολίτη 1464 κ.λπ.
Έχει δραστηριοποιηθεί έντονα στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Έχει υπηρετήσει ως Αντιδήμαρχος στον Δήμο Χαλανδρίου. Διακρίθηκε για την ίδρυση του πρώτου Δημοτικού Κέντρου Εξυπηρέτησης του Πολίτη – Κ.Ε.Π., στην Ελλάδα.
Υπήρξε Υποψήφια Νομάρχης για τη Νομαρχία Λακωνίας / Σπάρτης. Έχει διατελέσει Νομαρχιακή Σύμβουλος στον Νομό Λακωνίας και τιμήθηκε για την έκδοση ενός πρωτοποριακού Ενημερωτικού Δελτίου, που βοήθησε στη διάδοση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, καθώς και στην απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων από την Περιφέρεια.
Έχει γράψει 20 βιβλία: Το φιλοσοφικό, πολιτικό δοκίμιο «Πόσο κακό μας κάνει ο ανταγωνισμός; – Ανταγωνισμός εναντίον Συλλογικότητας», το φιλοσοφικό, αυτοβελτιωτικό δοκίμιο «Ανακάλυψε τον ΥΠΕΡΕΑΥΤΟ ΣΟΥ – Ανακάλυψε την τεράστια δύναμη που κρύβεις μέσα σου κι άλλαξε τη ζωή σου», το θεατρικό βιβλίο «Όλα είναι Βία», τα πολιτικά, οικονομικά δοκίμια «Η Ψευδαίσθηση της Ανάπτυξης», «Βιομηχανία Κατασκευής Καταναλωτών», «Η Ηθική της Δημοκρατίας», «Σημείο Mηδέν–Ground Zero», «Δράκοι & Χρέη–Dragons & Debts», «Δίκαιες Ανατροπές–Fair Twists», «Ισχυρές Αλήθειες/Ανίσχυροι Ηγέτες–Powerful Truths/Unpowerful Leaders», «Οι Πενήντα Αποχρώσεις του Πολέμου–The Fifty Shades of War», «Το Δόγμα της Φτώχειας», τις ποιητικές συλλογές «Ανυπακοή», «Αν ήσουν Πρόσφυγας», «Απορίες της Επανάστασης», «Fuck You–Κάνε την Ανατροπή», «Unfuck Greece–Ελευθερώστε την Ελλάδα», «Unfuck the World–Ελευθερώστε τον Κόσμο», «Γράμματα σε μια Χαμένη Πατρίδα» και «Γυμνές Εξομολογήσεις» (αρκετές από τις οποίες έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά), καθώς και περισσότερα από 250 άρθρα, αρκετές ερευνητικές μελέτες και κριτικές σε λογοτεχνικά, θεατρικά και κινηματογραφικά έργα που έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή sites, εφημερίδες και περιοδικά, ενώ έχει δώσει πάνω από 100 συνεντεύξεις σε ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Email: [email protected]
Facebook/Twitter: Panagiota Bletas
