Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
Σαν χθες, το 1902, βρέθηκε ο μηχανισμός των Αντικυθήρων από τον διάσημο αρχαιολόγο Βαλέριο Στάη, ο οποίος είχε καταγωγή από δύο εξαιρετικά γνωστές και ευγενείς οικογένειες των Κυθήρων τους Στάη και τους Κασιμάτη, ενώ έκανε πολύ σημαντικό έργο στην «Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία».
Μόλις ο Στάης τελείωσε το σχολείο, ήρθε στον Πειραιά για να σπουδάσει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αν και πάντα τον συνέπαιρνε η αρχαιολογία. Σε εκείνα τα πρώτα χρόνια, ο νεαρός Βαλέριος κατοικούσε στο οίκημα που είχε στο κτήμα του Κουλεντιανού στην Παλιά Κοκκινιά, στην τότε οδό υπ’ αριθμόν «5». Πολύ σύντομα ο Στάης διορίστηκε έφορος Αρχαιοτήτων Αργολίδος και Κορινθίας και αργότερα έφορος των Συλλογών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του οποίου εν συνεχεία έγινε διευθυντής. Έκανε ανασκαφές στην Επίδαυρο, στην Αργολίδα, στη Θεσσαλία, στα Αντικύθηρα, στο Σούνιο, στο Ραμνούντα και αλλού. Ποτέ ωστόσο, δεν ξέχασε το προάστιο του Πειραιά απ’ όπου έκανε τα πρώτα του βήματα, όπως και το αγαπημένο νησί του.
Κατά τη διετία 1900 – 1902 έκανε ανασκαφές στην περιοχή των Αντικυθήρων, την πρώτη ενάλιο αρχαιολογική ανασκαφή. Ένα αρχικά ασήμαντο εύρημα έγινε αντικείμενο μελέτης από τον Βαλέριο Στάη, ο οποίος ανέδειξε αυτό που λέμε σήμερα «Μηχανισμό των Αντικυθήρων», τον αρχαιότερο υπολογιστικό μηχανισμό που κατασκευάστηκε περί το 150 π.Χ.
Μετά το θάνατο του Στάη το 1923 και την επιστροφή του γιου του Νικολάου από τις πολεμικές επιχειρήσεις του μικρασιατικού μετώπου όπου διέπρεψε, ύστερα από ενέργειες των κυθηραϊκών οικογενειών Κουλεντιανού και Γερακίτη, σε συνεργασία με τις οικογένειες Αργυράκη, Μαμμά, Κουμούση και Πλαταρά εξέφρασαν το αίτημα προς το δημοτικό συμβούλιο του Πειραιά να μετονομαστεί η οδός «5» σε οδό Βαλερίου Στάη αφού στο ακίνητο που είχε τον αριθμό 4 έμεινε ο μεγάλος αρχαιολόγος.
Με βάση τις σημειώσεις του Βαλερίου Στάη γνωρίζουμε για τα αρχαιολογικά ευρήματα του αρχαίου Πειραιά στη συμβολή των οδών Θεσσαλονίκης, Μακρυγιάννη και Αγίας Άννης. Σε αυτές στηρίχθηκε ο αρχαιολόγος Νικόλαος Πολίτης το 1951 όταν έκανε τη μεγάλη ανασκαφή στην Παλαιά Κοκκινιά. Επίσης, στο έργο των Στάη και Πολίτη στηρίχθηκε η ανασκαφή στο οικόπεδο του πρώην νοσοκομείου Σαπόρτα στη γωνία Αγίων Αναργύρων και Κεχαγιά όπου η προϊσταμένη της ΚΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κ. Έφη Λυγκούρη έκανε πολύ σημαντικές ανακοινώσεις τότε.
Βαλέριος Στάης
Νεαρός φοιτητής στο κτήμα Κουλεντιανού στην Κοκκινιά, αν υπήρχε σήμερα θα καταλάμβανε τα οικήματα από τη λεωφόρο Θηβών, όλη την πλευρά της οδού Βαλ. Στάη και θα έφτανε μέχρι τη Μεταμορφώσεως, δίπλα στο κτήριο της οικογένειας Πλαταρά.
Ανασκαφή του 1890 στην περιοχή της Αίγινας από τον Βαλέριο Στάη.
